Veerman: een levensgevaarlijke buitenkans
Cultuur van afbreuk doen
Er staat heel veel bruikbaars in, mits er op een verstandigemanier mee wordt omgegaan en wordt uitgewerkt. Het gevaar islevensgroot dat het rapport wordt gebruikt voorstructuurveranderingen zonder dat de onderliggende dynamiek wordtaangepakt, terwijl het juist daarom zou moeten gaan: een dynamiekvan differentiatie tot stand te brengen. Een dynamiek die rechtdoet aan verschillen in talenten en belangstelling van studentenaan de ene kant en aan de ander kant de verschillen in de vraagnaar kwaliteiten in de samenleving.
In de afgelopen decennia hebben we juist te maken gehad met eencultuur van ongedaan maken van mogelijke verschillen en een afbreukaan differentiatie. Nog steeds zitten we in die periode, waardoorvoor de structuurveranderingen die Veerman voorstelt nog geenfundament bestaat. Dat fundament zou moeten zitten in eendifferentiatie in de financiering met het onderschrijven dat”relatief goede prestaties op de dimensies die corresponderen metde door de instelling gekozen missie worden beloond” (blz. 39).
Terugschroeven in plaats van vooruit?
En waar staan we nu? In een bekostigingsdiscussie die aldecennia woedt waarbij de bekostiging van alle instellingen (HBO enWO gelijk) dreigt exact op dezelfde wijze vorm te moetenkrijgen. In de bestaande bekostiging zitten diploma-elementen dieinmiddels ook door andere landen worden ingevoerd. Maar inNederland is het voornemen dit terug te schroeven, omdat het HBOhet met diplomafinanciering moeilijk heeft.
De commissie had er goed aan gedaan om veel duidelijker vast testellen dat de cultuur van alles onder één deken in feite hetprobleem is voor de toekomstige ontwikkeling van het Nederlandseonderwijs en dat daar een einde aan moet komen. Anders gaan degoede voornemens van de commissie voor meer selectieve enmissiegerichte universiteiten en meer differentiatie binnen het HBOtussen de HBO+graad en de associate degree toch verloren.
Niet alles even wijs
Of alle voorstellen van de commissie Veerman zo wijs zijn waagik te betwijfelen. Zo is het nieuwe arrangement voor demasteropleidingen met een zoals het heet “zorgvuldige uitbreidingvan bekostigde masters” – ik zie nog graag een rapport waarinvoorstellen voor onzorgvuldige maatregelen worden gedaan tegemoet -die bij het HBO worden gelegd niet goed te rijmen met dedifferentiatie en dynamiek. Alsof professionele masters niet eensterke onderzoeksachtergrond zouden moeten hebben die binnen het WOals vanzelfsprekend bestaat.
Waarom de bepleite uitbreiding van het aantal masterstudentenniet bij het WO gelegd, ten dele in compensatie voor de krimp diemen in de bachelor zal willen ondergaan om meer selectief teworden? De Nederlandse politiek wordt hiermee met een onmogelijkeopgave opgezadeld. Het zal al lastig zijn om de grote selectiviteitvan de universiteiten vorm te geven zonder een krimp die leidt totde interne chaos van gedwongen ontslagen en de daaropvolgendespiraal naar beneden.
Geen slag in een pakje boter
Er zijn twee hot items die ik mis: de internationaleconcurrentie voor de beste studenten, waar we als Nederland zekereen koers uit te zetten hebben en waar we nu nog geen slag in eenpakje boter hebben gemaakt en breder: de noodzaak om ons talentgoed voor te bereiden op een internationale arbeidsmarkt, waarbijhet helpt als je in je studie al ‘geïnternationaliseerd’ bent.
Het komende kabinet mag hier zijn tanden in zetten. Heelbelangrijk is dat in dit rapport de boodschap onderschreven wordt,dat het Nederlandse hoger onderwijs een sleutel is tot eensuccesvolle toekomst. En nog belangrijker: om Jan Salie achter onste laten.
Jo Ritzen
