Hoe kan dat zo bij de Britten?

Nieuws | de redactie
7 mei 2010 | De uitslag van de Britse verkiezingen kon moeilijk verwarrender en onbevredigender voor bijna elke partij die mee deed. ScienceGuide columnist, econometrist en 'kiesstelsel-expert' Pieter Omtzigt had op 19 april al voorgerekend hoe dat zou gaan. Lees zijn analyse hier.

Eerlijke verkiezingen

Wat een stress bij de partijen: binnen een paar maanden moetenzij voorstellen benken voor zo’n €10 tot €20 miljard bezuinigingenof lastenverzwaringen, moeten kandidatenlijsten worden samengestelden moet een campagne worden opgezet. Dat gaat allemaal wat ergsnel. Zo kunnen partijen hun congressen niet een doorgerekendefinanciële paragraaf van het CPB laten zien. Dus wel de wervendeteksten van het verkiezingsprogramma, maar niet hoe het betaaldwordt.

Een voorbeeld: in haar verkiezingsprogramma schaft de VVD deverpakkingenbelasting af. Bij het lijstje uitgaven vanwegelastenverlichting wordt dit nergens gedekt. Ik ben benieuwd wat zenu echt voorstellen! En dit is niet het enige voorbeeld op ditmoment.

Kan het ook anders? Ja hoor! In het Verenigd Koninkrijk mag dePrime Minister de datum van de verkiezingen bepalen en deminimumtermijn is voor de stemming is dan 17 werkdagen. Dat zijnongeveer 4 weken – er is altijd wel ergens een feestdag inSchotland, Noord-Ierland of Wales en dan telt zo’n dat dus niet alswerkdag. Niets verkiezingsprogramma’s met leden, geen uitgebreidedoorrekeningen door een Centraal Planbureau en al helemaal geenlange selectieprocedures voor kandidaten. Maar ach, hetbegrotingstekort in het Verenigd Koninkrijk bedraagt zo’n 12%,tegen 6% in Nederland. Dus veel zin om uit te leggen hoe jeeen tekort van meer dan €3000 per persoon per jaar gaat wegwerken,heeft geen enkele politicus in Londen.

Trouwens ook dit soort snap elections kunnen als eenboemerang werken. In 1982 dacht minister president Fraser vanAustralië ‘ach ik ben populair, de sociaal democratische leiderniet. Laat ik eens een snelle verkiezing uitschrijven.’ BleekLabour net diezelfde morgen achter de schermen van leiderverwisseld te zijn. Fraser verloor de verkiezingen.

Geen probleem voor de Britten dus? Toch wel. Het Britseverkiezingsstelsel dreigt met de huidige peilingen een geweldigoneerlijke uitslag op te leveren. De liberaal-democraten staan voorhet eerst in 104 jaar bovenaan de peilingen, vlak voor deConservatives en Labour.

Maar ja, ze hebben daar een stelsel met kiesdistricten……Deliberaal democraten zijn overal tweede. In de rijke stukken rondLonden achter de conservatieven, in de steden en de periferieachter Labour. Dus ook al worden ze de grootste, de liberaaldemocraten winnen volgens de actuele berekeningen toch maar 99zetels. Grote verliezer Labour zou er 276 overhouden.

Dat zal een revolutie opleveren. Het kiesstelsel is dan definitiefkapot in Engeland. Want duidelijke regels worden wel geaccepteerd,zolang ze van het begin helder zijn en een begrijpelijke uitkomstproduceren. Zo kon Bush met een nipte minderheid van stemmen, maareen nipte meerderheid van kiesmannen, in 2000 president worden.Maar een dusdanig grote afwijking zal door de Britten nietgeaccepteerd worden, vermoed ik.

Democratische vernieuwing kan dus overal opkomen en ondergaan enverschillende vormen aannemen. Ook bij ons. Nu het GroenLinkscongres tegen een referendum blijkt te zijn, kan echt alles. Laatnu net Femke Halsema als parlementariër vier jaar lang veel tijd enveel energie gestoken hebben in een eigen initiatiefwet om degrondwet te wijzigen en een referendum mogelijk te maken.

Dr.P.H. Omtzigt is lid van de Tweede Kamer eneconometrist. Hij houdt op ScienceGuide een vaste column bij overzijn ervaringen in de eigenzinnige werelden van politiek enwetenschap, hun wederzijdse beïnvloeding en hunconfrontaties.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK