Opmars ELI gestuit
Daarmee is er nog sprake van enig inhoudelijk evenwicht tussen depositie van de nieuwe minister van ELIen OCW. Het machtsevenwicht tussen CDA en VVD is hiermeegediend, zo zal de nieuwe premier hebben gedacht. Zo’n inhoudelijkmachtsevenwicht heeft tussen CDA en VVD eerder goed gewerkt. MarkRutte had als staatssecretaris het hoger onderwijs in zijnportefeuille, terwijl CDA-minister Maria van der Hoeven hetwetenschapsbeleid trok en om die reden ook lid was van hetInnovatieplatform.
Rutte benut OCW-ervaring
Anders dan bij de relatie Van der Hoeven-Nijs liep de samenwerkingMark-Maria opvallend soepel. Als minister-president benut Ruttedeze ervaring blijkbaar om een overmacht van de CDA-aanvoerder vanhet kabinet te voorkomen en de rol van de VVD in het kennisbeleidniet te marginaliseren.
In deze situatie wordt de positie van de premier ook directversterkt. Als moderator van het kabinetsbeleid kan hij nuregelmatig bemiddelend opereren tussen OCW en ELI, dit dankzij hetfeit dat OCW op R&D-terrein niet volledig is uitgekleed. Pikantis in dit verband dat de kenniskoepels de formateur in hun kaartenhebben laten kijken. In een brief aan de formateurhebben VSNU, NWO en anderen gepleit voor een vergaandeherschikking van de macht in kennisland. NWO-voorzitter Jos Engelenzei hierover tegen ScienceGuide, dat zij vooral wildenbewerkstelligen dat het beleid op dit terrein een heldereaansturing vanuit één hand zou worden gegeven.
Een ontkoppeling van het innovatiebeleid en het R&D-beleid zouin elk geval moeten worden voorkomen. Engelen: “De beleidsterreinenonderzoek en innovatie kan en moet je niet meer van elkaarscheiden. Het bijeenbrengen van de bevoegdheden van dit gehelebeleidsterrein moet je dan wel goed doen. Zou nu gezegd worden datde gescheiden beleidsterreinen toch met elkaar verbonden blijven,dan denk ik: ‘Hoe dan?’.” Met de vorming van het nieuwe ELI warenNWO, VSNU c.s. dan ook niet afkerig van een concentratie vanbeleidsvorming bij het nieuwe departement. Van OCW zou dan de factoeen ministerie van jeugdonderwijs en cultuur overblijven.
De heren van het kartel
De formateur en aankomend premier Mark Rutte lijkt voor een anderestrategie te hebben gekozen. Vanuit de universiteiten bestaatderhalve nu geen behoefte om nog nader in te gaan op de brief aande formateur of de inhoud daarvan toe te lichten. Deverstandhouding tussen de kenniskoepels en het ministerie van OCWzal de komende periode niettemin delicaat zijn. Minister VanBijsterveldt en staatssecretaris Zijlstra zullen als doorgewinterdepolitici voluit beseffen dat hun ministerie als volwaardigkennisdepartement door het oog van de naald is gekropen.
Het is de behoefte van de premier aan evenwicht binnen zijn kabinetdie heeft verhinderd dat OCW naar de tweede rang werd verplaatst.Daarbij speelt zonder twijfel nog een factor een beduidnde rol. Alin zijn tijd als bewindsman van OCW keek Rutte vaak kritischnaar de pleidooien van de koepelorganisaties. In zijnafscheidsinterview met ScienceGuide noemde Mark Rutte hengekscherend “de heren van het kartel”.
Onvervulde wensen
De definitieve taakverdeling tussen de ministers, als ook dietussen ministers en hun staatssecretarissen zal pas wordenvastgelegd tijdens het preconstituerend beraad. Dit eerste overlegvan de nieuwe ministersploeg zal donderdagochtend worden gehouden,voorafgaand aan de installatie op Huis ten Bosch en de’bordesscène’.
In dat beraad is regelmatig voorgekomen dat de premier nadereafspraken met individuele bewindslieden maakte over de inhoud vanhun portefeuille en de coördinatie tussen de verschillendebeleidsterreinen. Premier Balkenende heeft in 2007 bijvoorbeeld desmeekbede van staatssecretaris Huizinga om toch één groot projectte mogen trekken binnen Verkeer & Waterstaat beloond met detoekenning aan haar van het dossier ‘invoering OV-chipkaart’. Zoalsde heilige Theresia van Avila al zei: “Meer tranen worden vergotenom verhoorde gebeden dan om onvervulde wensen.”
