Frank Vandenbroucke naar UvA

Nieuws | de redactie
7 april 2011 | De Vlaamse toppoliticus Frank Vandenbroucke krijgt de Den Uyl-leerstoel aan de Universiteit van Amsterdam. Hij gold als de intellectuele leider van de Europese onderwijsministers en was in 2009 gasthoofdredacteur van ScienceGuide. Een portret van een gedreven en hoogwaardige 'public intellectual'.

Als bijzonder hoogleraar op de Den Uyl-leerstoel zalVandenbroucke zich gaan richten op sociale ontwikkelingen inEuropa. De rol die de Europese Unie tegenwoordig speelt in hetsociale beleid van de lidstaten en zou moeten spelen en welkeopvattingen over sociale vooruitgang daarin aan bod komen, zijn dehoofdpunten waar Vandenbroucke zich op wil richten. 

Anders is het slechts praat

Dat hij hiervoor gevraagd is, pleit voor de UvA. Want alsminister van Onderwijs en Werk was deze vice-premier van Vlaandereneen witte raaf in de Europese politiek: hij was als het ware Marjavan Bijsterveldt, Halbe Zijlstra en Henk Kamp in een. Zelf zeihij tegen ScienceGuide daarover: “Toen het mogelijk werdbij de Vlaamse regeringsvorming die bevoegdheden bij elkaar tevoegen, vond ik de kans dit te doen wel erg aantrekkelijk. Het iszo een originele combinatie waarin alle talentbeleid en deaansluitingsvragen tussen opleiding en arbeid in één hand zijngekomen. Dat sluit aan op mijn fundamentele betoog voor een gelijkekansen beleid. Anders is dat betoog ook slechts praat.”

Zijn benoeming aan de UvA heeft een aantal erg aardigeaspecten. Bijvoorbeeld; toen hij als minister de gasthoofdredacteur van ScienceGuidewas -precies twee jaar geleden in april 2009- reageerdeVandenbroucke enthousiast over de benoeming van de Leidse oud-rector DouweBreimer aan de KU Leuven. “Zonder delicate uitspraken te doen overde samenstelling van raden van bestuur, denk ik dat dit uit demuren breken is op een manier die gewoon goed is. Misschien doenonze universiteiten dat nog niet zo gemakkelijk omdat zeeerbiedwaardige instituten zijn met lange tradities.”

“Dit kan niet bij wet, decreet of besluit. Het is echt eenkwestie van cultuur. Ik ben er wel voor om het parochialisme achterons te laten. De Nederlands-Vlaamse samenwerking heeft zeer veelpotentieel dat nog niet benut wordt. We hebben eengemeenschappelijke taal, nabuurschap, een stukje gemeenschappelijkegeschiedenis zelfs. Toch is die samenwerking er vaak niet. Wekijken vaak de andere kant op.”

Als onderwijsminister blonk hij door de combinatie van visionairbeleid met krachtdadig optreden als wetgever. In Nederlandse termenverenigde hij de beste kenmerken van Deetman en Van Kemenade inzich. U leest hier het indringende vraaggesprek datVandenbroucke hield met ScienceGuide over zijn visie ophoger onderwijsbeleid. “Middelmatigheid is geen gelijkekansen.”

Bazaar van onbewezen reputaties

Dat hij bij de UvA terecht komt heeft nog een aardig aspect. Hijheeft als de intellectuele aanvoerder van het Europese HO-discourszich zeer sterk gemaakt voor de gezamenlijke introductie van eenserieus, multidimensioneel rankingssysteem voor alle 47 lidstatenvan de EU en het Bologna-bestel. Op de grote HO-conferentie inLeuven wist hij de verdeeldheid hierover te doorbreken en decruciale stap vooruit te zettten. U-Map is hier onder meer hetgevolg van.

In de aanloop van die summit recenseerde Vandenbroucke daarom het nieuwsteboek van U-Map ontwerper Frans van Vught, Mapping the HigherEducation Landscape. In een stuk op ScienceGuide zeihij daarover onder meer: “Het alternatief voor het niet zelfin de hand nemen van een stelsel van classificatie en ordening isdat je overgeleverd bent aan rankings als van Shanghai of de TimesHigher. Je ondergaat dat, of – erger nog – er ontstaat een ‘bazaarvan onbewezen reputaties’ waarbij handige marketeers winnen.”

Hét voorbeeld voor de U-Map was toen al de CHE-rankings inDuitsland. Deze hebben zich inmiddels sterker Europees geévolueerd.In de meest recente editie bleek dat de UvA, Vandenbroucke’snieuwe werkgever, in de Europese topliga zit.

Een fundamenteel scharnier

De conferentie in Leuven was het hoogtepunt van Vandenbroucke’swerk voor het HO-bestel. De uitkomsten waren optimaal. Ter plekkezei hij tegen ScienceGuide daarover: “DezeLeuven-verklaring is echt een fundamenteel scharnier voor dekomende 10 jaar. In de afgelopen maanden is er weer beweging ingekomen, die taakspanning is terug! Deze Leuven-verklaring heeftdaardoor nu alles in zich wat we nodig hebben: een goedestocktaking en nieuwe duidelijke doelstellingen.

We hebben de sociale dimensie beter gedefinieerd, maken eenduidelijk signaal over de publieke investeringen en we zijn scherpop het punt van de versterking van de mobiliteit in het hogeronderwijs. De 20% doelstelling bij de mobiliteit van studenten inEuropa is een duidelijk doel, waarop we kunnen wordenafgerekend!”

Met gevoel voor humor prees hij het vermogen van zijncollegaministers tot reflectie en zelfkritiek: “De verklaring istrouwens ook zelfkritisch waar wij nog niet alle aspecten van’Bologna’ hebben gerealiseerd. En dat is heel wat voor politici….Heel dit ‘Bologna proces’ is eigenlijk als fietsen. Je moet blijvenbewegen om vooruit te komen. Anders val je om.”

Stiekem college geven namens de Koning

De voorbije tijd was politiek een beetje een woestijn voor deoud-bewindsman. Zijn eigen partij koos voor een meer populistischetoon en zette hem opzij. In november 2009 werd hij tot Minister vanStaat benoemd. Op dit moment is Vandenbroucke nog politiek actiefals Senator in het Belgisch parlement. Dat leidde tot eenunieke bijbaan achter de schermen. Hem werd gevraagd in stilteeen opzet te maken voor een nieuwe staatsfinanciering die deproblemen tussen de taalgemeenschappen en deelstaten van België inéén klap zou wegnemen. Daarmee zou Koning Albert de impasse in dekabinetsformatie kunnen doorbreken. 

Hij stelde een stuk op en gaf in het diepste geheim een spoedcursusaan de politieke top van België voor een ‘highlevel groep’ uit deverschillende partijen. Hij had daartoe min of meer inzijn eentje een financiële en bestuurlijke opzet geformuleerd vooreen nieuwe, federale staat. Vandenbroucke presenteerde daarin eenuitgewerkte aanpak: hoe zouden de wetgeving en de hervorming van destaat concreet uitgewerkt moeten worden?

Vandenbroucke’s legendarische dossierkennis en economischemodellenvernuft resulteerde in een pakket, dat ‘De Standaard’ inhanden viel. Het document leest u hier. Het mocht overigens niet baten. Deformatie zat nu eenmaal niet vast op rationele, politiekberekenbare gronden. BHV overtroeft elke analyse.

Een brede loopbaan in wetenschap enpolitiek

Vandenbroucke bekleedde verschillende ministersposten in defederale regering van België. Hij was achtereenvolgens Vice-EersteMinister en Minister van Buitenlandse Zaken (1994-1995) en Ministervan Sociale Zaken en Pensioenen (1999-2003), en Minister van Werken Pensioenen (2003-2004). In de Vlaamse deelstaat washij van 2004 tot 2009 Vice-minister-president enMinister van Werk, Onderwijs en Vorming. Ook is hijpartijvoorzitter geweest van zijn sociaaldemocratische partij,waar hij groot respect won door af te treden toen eencorruptieschandaal van zijn voorgangers onthuld werd.

Vandenbroucke studeerde Economische Wetenschappen aan de K.ULeuven en Economie in Cambridge. Hij promoveerde in Oxford op hetproefschrift ‘Social justice and individual ethics inan open society. Equality, responsibility and incentives’. Opde K.U. Leuven is Vandenbroucke inmiddels zelf gasthoogleraarin de vakken Europees sociaal beleid en economische analyse vansociale problemen. Tevens is hij gasthoogleraar aan deUniversiteit Antwerpen en de Vrije Universiteit Brussel.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK