De geheime Kunduz-bijlage
De val van Rutte-I schudt de kaarten opnieuw, maar voor hethoger onderwijs nauwelijks. De zichtbare cijfers en lijnen in hetKunduz-akkoord zijn nu helder, dankzij de brief aan de EuropeseCommissie waarin Nederland zijn sanering en hervorming vastlegt.ScienceGuide verneemt dat tevens ‘uitwerkingsbijlagen’zijn opgesteld voor de precieze invullingen, die niet meegestuurdhoefden te worden.
De inhoud van deze vertrouwelijke documenten en de informatieover de inhoud van de onderhandelingen van de 5 fracties zijn nogalverhelderend voor het beeld van wat HBO en WO de komende jaren nogmogen verwachten. Daaruit blijkt, dat wie nu achterover willenleunen na Zijlstra’s voortijdig gestruikelde politieke sprint, zichernstig vergissen.
1] Het krediet van de sector is beperkt
De salarisbevriezing van alle ambtenaren is een restant van hetbijna-Catshuisakkoord van VVD, PVV en CDA. Daarin werden alleinkomens, ook in de markt en bij sociale uitkeringen, op nul gezet.Nu worden de marktinkomens, de uitkeringen en de zorgsector nietbevroren. Het onderwijs zit dus bij de ‘verliezers’: de ambtenarendie het relatief zo goed gaat in crisistijd dat dit offer van hengevraagd mag worden.
De uitzonderingen voor de zorg en de uitkeringstrekkers zijn eensignaal naar PVV, SP en PvdA, dat hun kritiek al voorafongeloofwaardig moet maken. De marktinkomens behouden hunnoodzakelijke flexibiliteit, ook om de binnenlandse bestedingenniet nog scherper af te remmen. Het onderwijs wordt eldersvoldoende tegemoet gekomen, menen de 5 fracties: met de schrappingvan de passend onderwijs ingreep waar nog een hele Arena vol tegente hoop liep. Zelfs D66, GL en CU vonden dat de sector daarmeeadequaat bediend was voor 2013.
2] SF buiten beeld
Het hoger onderwijs krijgt twee signalen uit het nieuwe akkoord;ten eerste is er geen sprake van verlamming van het beleid gerichtop versterking van kwaliteit, ten tweede is er geen concreetuitzicht op extra investeringen vanuit de invoering van een sociaalleenstelsel. Alle partijen houden de kaarten tegen de borst nu debezuinigingsopbrengst à €2 miljard van een leenstelsel voor demeerjarenramingen (nog) niet direct nodig blijkt.
Dit is attractief voor alle betrokkenen. Het CDA en CU kunnenhun voorkeur voor behoud van de basisbeurs overeind houden. In dekomende campagne kunnen zij de gezinnen in de lagere enmiddeninkomens hiermee als betrouwbare verdedigers van hun positieen koopkracht aanspreken. VVD, D66 en GL kunnen hun verschillende,eigen varianten van een leen- en studietax-stelsel aan de manbrengen. SP, PVV en PvdA vinden ook hier weinig aanknopingspunt omzich te profileren tegenover de 5 fracties als geheel, maar zijnhier wel sterk verdeeld.
De liberale onderhandelaars moeten dit in eigen kring nog weluitleggen. ScienceGuide verneemt, dat binnen de VVD verbazingheerst, dat het leenstelsel als hervormingswinst uit het Catshuisakkoord opeens verspoeld is, terwijl met D66, GL en CU erbij nu eensnelle aanpak mogelijk was geweest. Vooral d66 lijkt hier deliberalen zeer teleur te stellen, omdat men hier het CDA een kansop herprofilering heeft gelaten.
3] Funest triomfalisme
Sommigen in het HO hebben direct na de val van Rutte-I zich tesnel in de kaart laten lijken. Te vroeg juichen blijkt een signaalvan politiek onbenul. De prestatieafspraken zijn allerminst vantafel.
Geen van de 5 fracties ziet iets in het lamleggen van devertaling van ‘Veerman’ in kwaliteitsbeleid. Geen van hen wilbovendien de koepels het plezier gunnen zand in de machine tekunnen strooien. Van Vughts Reviewcommissie moet vooral doorgaanmet haar werk, zodat de nieuwe bewindslieden een vliegende startkunnen maken, voorzien van misschien wel €1 miljard extra’smeermiddel’ uit een sociaal leenstelsel per 1-9-2014.
De VVD zegt zelfs expliciet tegen ScienceGuide, datopgetogen tweets als die van Fontys/Amarantis-voorman MarcelWintels over een einde aan zijlstra’s beleid -dankzij Wilders- voorhaar reden te meer is, om niet te versagen. “Wij zijn nog lang nietklaar,” zegt HO-woordvoerder Anne-Wil Lucas bijvoorbeeld. “Datvictorie kraaien van Wintels, dat gaat ze in het HBO en bij deHBO-raad nog lelijk opbreken!”
Binnen het HBO heeft het triomfalisme ook slechts beperktesteun. Inholland wil bijvoorbeeld niet weten van een verlamming vanhet beleid. Deze hogeschool en vele andere rekenen juist op dedynamiek van profileringsafspraken. Zij hebben er geen behoefteaan, dat zwaartepuntverdelingen die zij met ‘buren’ in HBO en WOinrichten en die steun uit bedrijfsleven, topsectoren en OCWverwerven, nu worden stil gelegd. Men hoopt zelfs dat hetwetsvoorstel voor de aanscherping van de besturing enkwaliteitsbewaking niet controversieel verklaard zal worden, als deRaad van State daar naar verwachting mild over zou oordelen, zoverneemt ScienceGuide.
4] Verborgen bezuinigingen
In de vertrouwelijke bijlagen bij het Kunduz-akkoord staan voorhet onderwijs enkele akelige boodschappen. In totaal moet nog zeker€1 miljard aan besparing ingevuld worden op debegrotingen. Alleen al €875 mln door’efficiencyvergroting’ in onderwijs en zorg, en nog eens zo’n €500mln op de rijksbegroting in enge zin, dus ook op OCW-uitgaven.
Onderwijs zal hier naar verwachting een stevig deel van moetenophoesten. Voor de zorg zijn al in een andere bijlage preciezeuitwerkingen opgeleverd voor aanvullende kostendempingen. Zowordt een petproject van Fleur Agema van de PVV van enkelehonderden miljoenen deels geschrapt, deels uitgesmeerd over meerjaren. Onder meer omdat de daarvoor noodzakelijke extrapersoneelsleden in de zorg voorlopig nergens te vinden zullenzijn.
Een efficiencykorting van enkele honderden miljoenen zal daaromin 2013 de scholen, HBO en WO nog overvallen. Onhelder is nog ofdeze ingevuld wordt door een kaasschaaf over allen of door eenprijscompensatiebeperking. Dat laatste zou echter weinig opleverenvoor de schuldreductie, omdat de inflatie in Europa hardnekkig laagblijft, ondanks de massale ‘pump-priming’ door de ECB metbijna gratis kredieten. En zo wordt dan het sauveren van hetpassend onderwijs feitelijk gedekt door een salarisbevriezing enkaasschaaf in enigerlei vorm.
