Snijden waar het zeer doet

Nieuws | de redactie
12 december 2012 | Nederland heeft hoger onderwijs, dat sterk is op precies die punten die hoge impact hebben op kwaliteit en kenniseconomie. Nieuw onderzoek van Jo Ritzens EEU laat echter zien, dat ons land wel in de groep in Europa zit die juist daar in is gaan snijden. We lijken hier nog het meest op Cyprus.

In een vergelijking van de hoger onderwijssystemen in Europa laat Ritzen zien, dat ons land op alle drie de kernaspecten van een sterk hoger onderwijs in de kopgroep zit. Daarin zijn nog vier landen te vinden die zo voor de dag weten te komen: Cyprus, Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en Zweden.

Deze viif landen kennen de volgende drie wezenlijke kenmerken in hun hoger onderwijs: de mate van autonomie voor het voeren van een eigen beleid door instellingen is hoog, er is sprake van aanzienlijke publieke investeringen in de hogescholen en universiteiten en de financiële ondersteuning voor de toegankelijkheid van het hoger onderwijs is relatief hoog.

Hoge waardering, sterke autonomie

De Empower European Universities denktank wijst op een opvallend verschijnsel in dit verband. Deze vijf landen kennen bijna allemaal een hoog gewaardeerd HO-bestel en met een sterke mate van economische innovatie en ontwikkeling. “The countries with highly performing university systems and the highest level of economic innovation and competitiveness are also the ones with the highest levels of public funding per student and comparatively high levels of autonomy in European terms.”

Bovendien is kenmerkend voor hen, dat hun onderzoeksprestaties internationaal hoog aangeschreven staan. “Most of these countries have high level research and  Norway, the Netherlands and Sweden also have high graduate employment rates.” 

Volgens de onderzoekers is van de drie belangrijke kenmerken vooral het punt van de beleidsvrijheid, de mate van autonomie van instellingen, van doorslaggevende betekenis gebleken. In zekere zin is het zelfs een belangrijkere factor dan de mate van publieke investeringen.

“Policy autonomy allows faculties to choose their teaching methods and curricula in order to best meet the learning needs of students. Policy autonomy is a much more influential determinant of educational quality than the amount of public financing, and suggests that quality education is not only achievable by the countries which make a substantial funding effort provided that the governance structure is strong enough.”

Wel of niet snijden?

De Europees commissaris voor onderwijs Vassiliou reageerde direct op deze analyse en zei onder meer hierover: “Autonomy is a fundamental requirement for successful and well-managed higher education systems. But it must be balanced with clear internal and external accountability, principally between the universities and the stakeholders they serve. In this context, I welcome the contribution of this report to the on-going debate on modernizing the funding and governance of higher education in Europe.”

De analyse van de ontwikkeling in de verschillende landen en HO-systemen laat ook zien hoe Nederland er voor staat. Ritzen vat de rode lijn zo samen: “A general trend in a majority of countries is the reduction of public funding in higher education, with some uncertainty on compensation through a commensurate increase in private finance.”

Opvallend is dat “twelve countries have recognised that proper funding of higher education is a must for economic growth. The Swedish Government is continuing a policy of generous funding to higher education and had minor increases in autonomy in 2009, while sustaining generous financial aid policies.”

Nederland bij Cyprus

Nederland zit in dit totaaloverzicht in een opvallende groep. Namelijk bij die landen die beperkingen aanbrengen in zowel de publieke investeringen in de instellingen als in de financiering die de toegankelijkheid van het hoger onderwijs moet aanmoedigen, zoals studiebeurzen.

Bij de vijf  landen in de kopgroep is er slechts een ander EU-land, dat een dergelijk bezuinigingsbeleid voert en dat is Cyprus. Dit land is door de Griekse crisis dan ook buitengewoon zwaar getroffen en heeft bij het Europese noodfonds om ondersteuning moeten vragen. “These changes could have long-term consequences for knowledge economies,” zegt een van de onderzoekers, dr. Hoareau, over deze trends.

Op het punt van de autonomie zit ons land in de groep landen die het huidige niveau van beleidsvrijheid op peil houden. Op dit terrein zijn de ontwikkelingen in Europa overigens opvallend divers, omdat sommige landen anders dan ons land geen sterke traditie van autonomievergroting in hun beleid kennen.

Sombere respondenten

“Around nine governments have or are adopting measures to increase the autonomy of universities. In Italy, Turkey, Greece and Latvia, these measures go together with funding  cuts, while in Sweden, Denmark, France and Poland, the increase in autonomy has been accompanied by increases in public funding.”

Opvallend gegeven uit het EEU-rapport is, hoe somber gestemd de respondenten vanuit het Nederlands hoger onderwijs zijn over de richting van het hoger onderwijs en het beleid. Zij verwachten op zowel het aspect van de autonomie als op het punt van de investeringen in instellingen en toegankelijkheid een verdere vermindering van ruimte en mogelijkheden.

Ritzen en de zijnen zetten daar deze kerngedachte tegenover: “Universities will increase their performance if they are ‘empowered’. Empowerment expresses the room provided by national policies (in the form of sufficient resources and an appropriate regulatory environment) to tailor their contribution to the need of the economy.” 

EEU - landen

 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK