Revolutie in de collegezaal
“In de kerstvakantie was de maat vol voor Jan Derksen, hoogleraar klinische psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Derksen wil revolutie in 2013. Hij wil niet langer college geven aan studenten die niet opletten, daarom schreef hij een brief naar de Volkskrant. Daarop volgde een interview en dat deed stof opwaaien.
Hoorcollege zendstation?
In de Volkskrant van 29 december omschrijft Derksen zijn colleges: “Ik kijk in gapende, etende en pratende monden, de bijbehorende handen bedienen de smartphones, iPads, iPods en werken broodjes en water naar binnen. 35 jaar geleden droeg de portier eraan bij dat er niemand met drank of eten binnenkwam en het was stil in de zaal”.
Dit klinkt alsof een hoorcollege slechts bedoeld is om een verhaal te zenden, van docent naar student. De collegezaal is echter juist een plek waar vragen gesteld kunnen worden. Als het aantal studenten daarvoor te groot is, zoals Derksen stelt, dan is de groepsgrootte het probleem en niet de mentaliteit van de student.
Technologisch determinisme
Volgens Derksen zijn studenten onder invloed van de technologie narcistischer en individualistischer geworden. Hij wil revolutie. Zijn plan is om alle hoorcolleges op te nemen, zodat studenten die via het internet kunnen terugkijken. Ook toetsen en werkcolleges kunnen wat hem betreft digitaal.
Wat mij opvalt, is dat Derksen zowel het gedrag van zijn studenten als de mogelijke oplossing benadert vanuit ‘de technologie’. Dit wordt in mijn vakgebied technologisch determinisme genoemd: het geloof in technische snufjes als wondermiddel. Wanneer Derksen stopt met colleges geven in een collegezaal en zijn verhaal enkel nog op internet zet, verandert er alleen verder niet zo gek veel. Dat is geen revolutie, het levert slechts een technical fix.
Flip the classroom
Derksen zou niet moeten pleiten voor revolutie in het onderwijs, maar voor evolutie. Daarmee bedoel ik dat mensen als Derksen zich er op moeten richten dat iedereen in het onderwijs steeds op zoek blijft naar verbetering en dat dit ook aangemoedigd en gewaardeerd wordt. Een goed voorbeeld zijn de drie docenten in de documentaire ‘de les van de leraar’. Deze docenten geven niet alleen les, ze willen zelf ook leren.
Eén van hen, Jelmer Evers, zet het klassikale gedeelte van zijn lessen op internet. Voordat de leerlingen naar zijn les komen, bekijken ze deze opname. Hierdoor is er tijdens de les veel meer ruimte voor interactie en discussie. Dit wordt flipping the classroom genoemd. Evers laat zien dat nieuwe technieken gebruikt kunnen worden om het gesprek tussen docent en student te verdiepen. Hij denkt continu na over het ontwerpen van zijn lessen en blogt hierover.
De paradox van meer kennis
Derksen geeft les aan een universiteit. Een plek waar, meer nog dan op een middelbare school, ruimte moet zijn voor discussie. Het is de plek waar studenten leren interpretaties in twijfel te trekken, waar ze leren om een chaos aan informatie te reduceren tot een analytisch argument, waar ze leren een informatiebron op waarde te schatten en waar ze niet ontmoedigd worden door complexiteit.
Deze laatste beschrijving van de rol van de universiteit werd deze week gegeven door de rector van de Universiteit van Amsterdam, prof. Van den Boom. Zij betoogde dat academische opleidingen niet uitsluitend gericht moeten zijn op het zenden van kennis. Immers, bij het afstuderen is zulke kennis vaak alweer enige jaren achterhaald.
Het gaat veel meer om de academische vaardigheden die studenten kritisch leren nadenken. Want, zo concludeert de rector magnificus in haar verhaal uiteindelijk: “Paradoxaal genoeg leidt de toename in beschikbare kennis niet vanzelfsprekend tot een grotere mate van zekerheid”.”
Lees de eerdere columns van Lodewijk Berkhout hier
