Diepgang voor de Summit
Het rapport dient als inhoudelijke onderbouwing van de discussies die plaats zullen vinden in de Beurs van Berlage. Het stuk richt zich sterk op de evaluatie van docenten zoals deze wereldwijd volop in ontwikkeling is en in dit rapport wordt gezien als cruciaal onderdeel van de professionalisering van het leraarsvak.
Deze studie van de OECD is gebaseerd op gegevens die gebruikt worden in een groter rapport over evaluatiesystemen wereldwijd. Omdat goede docentevaluaties in veel landen nog volop in ontwikkeling zijn, is het volgens dit rapport goed dat juist nu dit onderwerp tijdens de Summit wordt besproken.
Het rapport gaat in op het beleid van lerarenbeoordelingen en de vraag hoe normen van lerarenevaluaties worden vastgesteld en door wie. Uit onderzoek van de OECD onder 33 toonaangevende onderwijslanden blijkt dat ruim 80% van de docenten die een evaluatie krijgen er over het algemeen positief tegenover staan.
Controverse niet toegedekt
Docentevaluaties bevatten ook controversiële aspecten. Dat hebben de organiserende instanties, de OECD, Education International en het ministerie van OCW, vooruit kijkend op de discussies die tijdens de Summit onderling wel vastgesteld. Het meest omstreden onderwerp is docentbeoordeling op basis van leerling prestaties en de daar aan gekoppelde prestatiebeloningen. Het rapport zegt hier over dat op basis van onderzoek is vastgesteld dat veel systemen om prestatiebekostiging in te voeren slecht zijn ontworpen en uitgevoerd.
Dit sluit aan op de zorgen die bijvoorbeeld Fred van Leeuwen van Education International tegenover ScienceGuide op dit punt al tot uiting bracht. Het probleem is onder meer dat niet altijd duidelijk is op welke factoren precies beoordeeld wordt. Dat maakt het voor docenten lastig om zichzelf uit te dagen te werken aan de aspecten in hun vak waar zij hun resultaten optimaal kunnen maken. In de voorbereidende sessies voor de Summit werd dan ook besproken dat en hoe op dit terrein een breder scala aan gegevens zou moeten worden verzameld om het functioneren van een leraar rijker en vruchtbaarder te kunnen beoordelen.
Autonomie onder druk
Wereldwijd zijn er grote verschillen in de benadering van docentevaluaties. Uiteenlopend van zeer geavanceerde nationale systemen tot informele systemen die toegepast worden op individuele scholen. Deze verschillen hebben als achtergrond dat er landen zijn met al dan niet een sterk gecentraliseerd onderwijssysteem. Maar er zijn ook landen waar bijvoorbeeld regelgeving omtrent kwaliteitsbevordering veel lastiger in te voeren is, omdat het onderwijs een traditie kent van lokale of regionale autonomie.
Het rapport ziet ook een duidelijk verschil tussen waardering van de evaluatie. Het hangt er vaak sterk van af of deze extern is of intern. Docenten hebben niet veel vertrouwen in een evaluatie als die extern, bijvoorbeeld door de overheid, gebeurt. Dan is vaak voor docenten niet helder met welk doel deze evaluatie plaats vindt. Evaluaties intern, tussen collega’s worden beter gewaardeerd, omdat deze direct effect kunnen hebben op hun professionalisering in de beroepspraktijk. Bovendien kunnen bij een interne evaluatie de normen ook beter worden toegepast op de individuele school.
Uit het rapport blijkt wel dat veel landen moeite hebben om een effectief systeem van lerarenevaluaties op te zetten. De OECD is echter van mening dat het wel een cruciale voorwaarde is om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, omdat het veel bijdraagt aan de professionele ontwikkeling van de leerkracht. De verwachting wordt dan ook uitgesproken dat de docentevaluaties wereldwijd uitgroeien tot een vast onderdeel van de professionele routine van elke leraar in haar/zijn ontwikkeling als kenniswerker en vernieuwer van de beroepspraktijk.
