IJsmeer maakt krater op Mars

Nieuws | de redactie

13 september 2013 | Een catastrofale ‘zondvloed’ deed een krater van 280 kilometer doorsnee ontstaan op Mars. Deze ‘Aram Chaos’ bleef een raadselachtig planetair fenomeen, maar Utrechtse geowetenschappers vonden de sleutel tot een nieuwe verklaring. Het ondergrondse ijs op Mars fascineert nu nog meer.

Aram Chaos, een 280 kilometer grote en oude krater op Mars, ontstond toen een bedolven ijsmeer smolt en het ‘rotsdeksel’ instortte. Daarop volgde een catastrofale stortvloed. Dat hebben onderzoekers van de Faculteit Geowetenschappen in Utrecht ontdekt. Hiermee worden eerdere observaties op satellietfoto’s verklaard. De resultaten van deze studie worden 13 september gepresenteerd op het European Planetary Science Congres in Londen.

Hypothesen op scherp gezet

Chaotische terreinen zijn een van de meest raadselachtige fenomenen op Mars. Honderden kilometers gebroken en omgevallen rotsblokken vormen chaotische patronen van kloven op het Marsoppervlak. In het Hesperiaanse tijdperk (ca. 3.7-3.3 miljard jaar geleden) ontstonden zo enorme uitstroomdalen die het gesmolten water afvoerden. Deze uitstroomdalen zijn vaak duizenden kilometers lang en meer dan een kilometer breed (zoals te zien op Google Mars).

De ontstaansmechanismen van deze chaotische terreinen waren tot voor kort een vraagteken. Het bleef onduidelijk hoe ze ontstonden en waar de catastrofale hoeveelheden water vandaan kwamen. Het nieuwe onderzoek zet de bestaande hypothesen over dit onderwerp op scherp.

Gigantische vallei in een maand ontstaan

Zo’n 3,5 miljard jaar geleden was de Aramkrater gevuld met ijs en bedekt met een sedimentlaag van 2 kilometer dik. Deze sedimentlaag isoleerde het ijs. Door de warmte van de planeet Mars en de druk van de sedimentlaag smolt de ijslaag heel langzaam in een periode van miljoenen jaren. Hierdoor werd de bovenliggende sedimentlaag instabiel. Bij het in elkaar storten van deze laag werden honderdduizenden kubieke meters water massaal naar het oppervlak gestoten. Hierdoor veranderde de Aramkrater in een enorme chaos. Het water baande zich een weg naar buiten en werd er een vallei uitgesleten van 10 kilometer breed en 2 kilometer diep in een periode van ongeveer één maand.  

Mars veranderde snel van een natte naar een koude bevroren planeet. Een intrigerend gegeven is dat er mogelijk nog steeds ongesmolten ijsgebieden onder het Marsoppervlak zitten. Deze bedolven ijsmeren zijn stille getuigen van het vochtige verleden van de ooit jeugdige planeet Mars. Deze meren bieden mogelijk ruimte voor leven, afgescheiden van de gevaarlijke UV-straling aan het oppervlak.