EU kennis tegen de trend
Horizon2020 werd gisteren in Nederland officieel gepresenteerd tijdens de innovatie-estafette 2013. In dit nieuwe Europese programma stijgt het totale budget voor onderzoek en innovatie van €50 miljard naar €72 miljard, tegen de trend van de krimpende EU-begroting in.
De grootste veranderingen zitten echter niet in het budget. Horizon2020 richt zich veel meer dan het vorige programma FP7, op grote maatschappelijke uitdagingen. Duurzame energie, groen transport en gezondheid zijn enkele van de thema’s waar Europa de komende jaren extra op wil inzetten.
Niet puur Europees
Horizon2020 is ook veel minder een puur Europees feestje, het is open voor onderzoekers en innovatoren uit de hele wereld. Het doel is om de participatie van buiten Europa te verdubbelen van 5 procent naar 10 procent. Bij ERC-grants weet Israël bijvoorbeeld al zeer krachtig te scoren met onderzoeksvoorstellen.
“Europa genereert op dit moment 30 procent van de kennis wereldwijd, maar over 30 jaar kan dat teruggelopen zijn tot 15 procent. Dan moeten we op een of andere manier toegang zien te krijgen tot die overige 85 procent. Daarom stellen we Horizon2020 veel meer open voor landen buiten Europa dan voorgaande programma’s,” verklaart Robert-Jan Smits, Directeur-Generaal Research and Innovation van de Europese Commissie.
Naast extra aandacht voor het MKB, 20 procent van het geld gaat naar het midden- en kleinbedrijf, wordt ook het fundamenteel onderzoek niet vergeten, drukt Smits de aanwezigen van de innovatie-estafette op het hart. De European Research Council krijgt meer geld om excellent onderzoek te belonen zonder rekening te houden met geografie. “Onderzoek wordt puur beoordeeld op kwaliteit, het draait volledig om excellentie”, legt Staatssecretaris Sander Dekker uit.
R&D buiten Brussel om
Toch omvat Horizon2020 slechts 10 procent van het publieke geld voor onderzoek en innovatie in Europa, de rest van het geld komt vanuit de lidstaten. En daar is een zorgwekkende trend zichtbaar. “China’s R&D budget stijgt 22 procent per jaar, terwijl landen als Spanje hard snijden in de uitgaven aan kennis,” zegt Smits.
De hoogste ambtenaar in Brussel op het gebied van onderzoek pleit daarom voor meer joint-programs waarin verschillende landen samen een thema, zoals ‘Healthy Ageing’ aanpakken. “Deze manier van werken is erg interessant, daar zit 90 procent van het potentiele geld. Er is al een erg mooi project over Neurodegeneratieve ziekten zoals Alzheimer opgepakt door enkele lidstaten. Geheel buiten Brussel om.”
Vreemde CPB-modellen
Robert-Jan Smits is veel minder te spreken over de Nederlandse tegenhanger van Horizon2020, het topsectorenbeleid. “Sommige landen praten niet alleen maar over kennis, maar doen ook echt wat. Duitsland wil in 2016, 3 procent van het budget uitgeven aan R&D. De Scandinavische landen zitten zelfs op 4 procent. Je ziet dat de landen die de afgelopen 10 jaar het meest hebben geïnvesteerd in kennis het eerste uit de crisis kwamen. Ik geloof niet dat dat toeval is. En Nederland zat daar duidelijk niet bij.”
“Veel belangrijker dan Horizon2020 is het investeren in kennis op nationaal niveau. Zoals Obama tijdens zijn herverkiezing zei: ‘we have to outcompete and out-innovate the rest of the world.’ Merkel is ook van die lezing, haar zie je heel regelmatig bij grote kennisbijeenkomsten. Dat zie je in Nederland veel minder.”
“Maar wat me nog veel meer stoort in Nederland is dat tijdens verkiezingen partijen zeggen dat ze willen investeren in kennis, maar dat dat in de CPB-modellen een groei van 0 procent geeft. Wat voor een land ben je dan?! Het kan toch niet zo zijn dat je naar de Minister van Financiën moet om uit te leggen dat investeren in kennis op termijn juist geld oplevert. Dat moet ‘for granted’ worden.”
