Kracht door kennis

Nieuws | de redactie
15 november 2013 | Het CPB krijgt vaak kritiek dat het kennisinvesteringen slechts ‘meerekent’ als overheidsuitgaven, maar niet als groeifactor. UM-rector Luc Soete heeft zich voor de KNAW verdiept in de vraag wat beter inzicht biedt. Interdisciplinaire kennis blijkt essentieel daarvoor, want wetenschap is niet slechts materieel.

KNAW president Hans Clevers kreeg het al eens flink aan de stok met het CPB. De rekenmeesters voelden de behoefte de Akademie President scherp van repliek te dienen toen hij hen verwijten maakte over kortzichtige rekenklusjes op kennisterrein.

Deze week was het EU-topman Robert-Jan Smits die de kachel aanmaakte met de calculaties die in ons land op dit terrein dominant zijn. “Maar wat me nog veel meer stoort in Nederland is dat tijdens verkiezingen partijen zeggen dat ze willen investeren in kennis, maar dat dat in de CPB-modellen een groei van 0 procent geeft. Wat voor een land ben je dan?! Het kan toch niet zo zijn dat je naar de Minister van Financiën moet om uit te leggen dat investeren in kennis op termijn juist geld oplevert.”

Waarde is veel breder

Luc Soete en zijn KNAW-collega’s komen nu met een doorwrochte nadere analyse. De werkwijze van het CPB “belemmert het zicht op de werkelijke waarde van wetenschap en maakt bezuinigen eenvoudiger,” zegt de Akademie. Luc Soete geeft aan dat hij “kansen ziet om het rendement van investering in wetenschap meetbaar te maken. Voorop staat dat de waarde van wetenschap veel breder is dan de puur economische opbrengst van wetenschap, die meetbaar is als bijdrage aan het bruto binnenlands product.”

Wat zou kunnen? Op micro-economisch niveau is het mogelijk de opbrengsten van investeringen en/of beleidsmaatregelen op een bepaald deelgebied van wetenschap te kwantificeren. Het CPB experimenteert al met het evalueren en doorrekenen van kennisinvesteringen door het combineren van dit type econometrische effecten. Voor het macro-plaatje levert dit onvoldoende op, omdat de positieve externe effecten van wetenschap – die moeilijk te kwantificeren zijn – niet worden meegeteld.

Effect op lange termijn

Een macro-economische benadering die het effect van wetenschap op het bbp in kaart brengt, achten Soete en zijn collega’s het meest zinvol. Zij erkennen tevens dat “dit type econometrische studies weliswaar beschikbaar is, maar de uitkomsten zijn niet eenduidig. Een econometrische studie gericht op de Nederlandse situatie die verschillende modelspecificaties systematisch vergelijkt over een langere periode zou dan ook een belangrijke eerste stap zijn.”

“Om meer inzicht te krijgen in het economisch rendement van publieke kennisinvesteringen zou de Nederlandse situatie afgezet kunnen worden tegen die van landen met een vergelijkbaar wetenschapssysteem. Essentieel is verder dat het effect van wetenschapsbeleid alleen zinnig beoordeeld kan worden op de lange termijn: daar doet het effect zich voor.”

Interdisciplinair en internationaal

Kortom, het gaat niet vanzelf, want meten van de totale economische en maatschappelijke waarde van wetenschap is alles behalve simpel. Het vereist eigenlijk een echte, eigentijdse eScience-bendering, waarbij big data een grote rol zouden moeten spelen. “Het verdient daarom aanbeveling wetenschappers uit verschillende disciplines samen te brengen om methoden te vinden die deze bredere waarde van wetenschap beter belichten. “

Daarbij komt, dat ook hier wetenschapsbeoefening internationaal is. “Om gebruik te kunnen maken van in het buitenland geproduceerde kennis is ‘absorptiecapaciteit’ nodig. Dat betekent dat juist een klein land als Nederland moet blijven investeren in wetenschap, enerzijds dus om nieuwe kennis te kunnen creëren en op peil te houden, en anderzijds om kennis ‘van buiten’ te kunnen verwerken. In een kwantitatieve beleidsanalyse van wetenschapsbeleid moet ook de rol van de absorptiecapaciteit worden meegewogen.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK