Kiezen bij digitaal onderwijs
Loek Zanders en voorzitter Ruud Nauts van het ISO leggen voor het DigiPlus evenement op 2 juni maar vast vragen, kansen en routebeschrijvingen op tafel. “Waar de digitale weg precies naartoe zal gaan leiden, weten we niet. Wel is het van belang dat instellingen en studenten samen het gesprek aan (blijven) gaan.” U leest hun voorzet en vise hieronder.
Digitalisering vraagt om kennis en keuzes
In september 2013 werd vanuit Brussel het schrijven ‘Opening Up Education’ de ether ingestuurd, in de eerste maand van 2014 volgde minister Bussemaker met een Kamerbrief over hetzelfde onderwerp: ‘Open en online onderwijs’. De digitalisering van het hoger onderwijs heeft rond de jaarwisseling stof doen opwaaien. Nu de rust enigszins is wedergekeerd en het onderwerp waarvan men dacht dat het een hype was nu een trend blijkt te zijn, is het tijd om een spreekwoordelijk stapje terug te doen, kijkend naar de totale digitale puzzel waar de afgelopen tijd slechts enkele stukjes van benoemd en besproken zijn.
Waar staat het Nederlandse hoger onderwijs nu, als het gaat om het gebruik van digitalisering? En waar gaan we naartoe, als de complete puzzel is gelegd? Is de puzzel eigenlijk ooit wel af?
Het ISO ziet genoeg mogelijkheden om door middel van digitalisering de kwaliteit van het (Nederlandse) hoger onderwijs te verbeteren, kansen die absoluut niet onbenut mogen blijven. Natuurlijk begrijpen we dat de mogelijkheden en impact van digitalisering zullen verschillen per opleiding, instelling of stad. Het blijft ook de keuze van de instelling én de docent om een gefundeerde keuze maken hoe digitalisering binnen een opleiding kan worden ingezet. Maar om die gefundeerde keuze te kunnen maken, is kennis van de mogelijkheden en de uitdagingen die samen gaan met digitalisering vanzelfsprekend van belang.
De leraar als gids
Digitalisering gaat volgens het ISO namelijk verder dan het enkele aanbieden van digitale onderwijsvormen of het opnemen en online plaatsen van een college. Studenten zoeken naar sociale interactie met andere studenten en docenten of experts, binnen de context van hun instelling. Via bijvoorbeeld het flipped-classroom-model ligt de belangrijkste rol van de docent bij het verdiepen, vergelijken en verduidelijken van kennis, niet slechts bij de informatieoverdracht zelf. Studenten leren van en met elkaar, met de leraar als gids.
Dat betekent ook dat studenten niet alleen plaats zouden moeten nemen in collegebanken. Neem bijvoorbeeld blended learning. Waar het hoorcollege een vorm van informatieoverdracht is die niet iedere student activeert en motiveert, waardoor de kwaliteit van informatieoverdracht voor de student verre van optimaal is, zorgt blended learning juist voor een leerproces dat aansluit bij het tempo van de student. Een manier van studeren waarbij de student centraal staat, niet de opleiding.
Studenten worden door modules geleid, waar de student bewust wordt van de te bestuderen informatie. Tussentijdse vragen en directe feedback zorgen ervoor dat de kennis die wordt behandeld ook wordt begrepen en onthouden. Aan studenten met meer interesse dan in eerste instantie tegemoet gekomen kan worden, kan op een gewenste plek aanvullende stof ter verdieping worden geboden.
Betrek studenten bij geleidelijke invoering
De flipped classroom en blended learning zijn slechts twee voorbeelden die het hoger onderwijs zouden kunnen veranderen en verbeteren. Hoger onderwijsinstellingen blijven echter de initiators met betrekking tot het innovatieproces van en binnen het klaslokaal. Een geleidelijke invoering is hierbij van belang, die gekozen wordt op basis van ervaring en best practices van andere (internationale) onderwijsinstellingen.
Het is niet alleen anders voor hoger onderwijsinstellingen, ook studenten zullen met veranderingen te maken krijgen. Voor hen is het een nieuwe ervaring om binnen een onderwijsmodel, waarin digitalisering verweven is, effectief te leren. Dit vraagt mogelijk om andere vaardigheden.
Het is daarom ook van belang dat studenten worden ingelicht over de gekozen onderwijsmethode. Naast het inlichten van studenten, is het ook van groot belang dat studenten de mogelijkheid krijgen mede de onderwijsmethode te bepalen. Uiteindelijk vraagt digitalisering van onderwijs ook om een andere voorbereiding van studenten, die hun deelname aan het onderwijs anders kunnen en moeten inrichten.
Kennis en kiezen
Waar de digitale weg precies naartoe zal gaan leiden, weten we niet. Wel is het van belang dat instellingen en studenten samen het gesprek aan (blijven) gaan. Digitalisering is een aan verandering onderhevig middel om het doel, het continu verbeteren van onderwijskwaliteit, te bereiken.
Daarvoor zullen instellingen en opleiding gefundeerde keuzes moeten maken hoe digitalisering zal worden ingezet. Een keuze waar studenten bij betrokken dienen te worden. Kennis van de mogelijkheden en uitdaging is daarbij van belang, voor zowel instellingen als de studenten die het onderwijs (gaan) genieten.
Loek Zanders, bestuurslid Interstedelijk Studenten Overleg
Ruud Nauts, voorzitter Interstedelijk Studenten Overleg
