Wakker voor excellentie

Nieuws | de redactie
23 juni 2014 | Excellentie is breder en dieper geworteld geraakt in HBO en WO. Minister Bussemaker wil daarmee steviger door, nu nadrukkelijk ook in het MBO. “Dit is een onderwerp, daar mag je me altijd voor wakker maken,” zei ze op de Dag van de Excellentie 2014 bij de Nobelprijs voor de Vrede.

De minister ruimde veel tijd in voor de Dag van de Excellentie van het Sirius Programma en ScienceGuide op 20 juni. Het uitdagend maken en intensief motiveren van studenten, langs vele wegen, had haar als rector aan de Hogeschool van Amsterdam al bijzonder getrokken, vertelde zij de deelnemers in een dialoog met de hoofdredacteur van ScienceGuide, Pieter Gerrit Kroeger.

Passend bij de discipline

“Ik zat in het bestuur van de HvA en de UvA samen en bij mijn aantreden heb ik met studenten en docenten uit alle hoeken van de hogeschool gepraat. Daar kwam ik echt prachtige dingen en mensen tegen, pareltjes van onderwijs. Maar ik zeg het eerlijk, ik schrok ook wel hoeveel studenten ongemotiveerd waren, hoeveel zich niet uitgedaagd voelden om alles te geven wat in ze zat.”

Excellentieprogramma’s gaven en geven HBO en WO de aanknopingspunten hier concreet iets aan te doen, zo is Bussemakers ervaring. Ook nu zij als minister nog veel breder rondkijkt, blijft zij daarvan overtuigd. “Die programma’s moeten dan wel optimaal passen bij het eigen karakter van de discipline en de opleiding waar ze zich op richten. Bij de HvA zijn we ze bewust op het professionele karakter van het HBO gaan richten. Het heeft geen zin om een excellentieprogramma in een hogeschool als een soort aftreksel van dat bij een universiteiten op te zetten.”

Zij beaamde het betoog van lector Jos Walenkamp van De Haagse Hogeschool, dat excellentieprogramma’s de wereldwijde context van het beroep en de discipline waar de opleiding of sector zich op richt moeten kennen en vooral ook de studenten eigen moeten maken. “Excellent hoger onderwijs is internationaal of het is niet excellent, “ zei hij pregnant. Hoogwaardige professies en onderzoek bestaan niet meer zonder hun wereldwijde en in elk geval Europese context, partnerschappen en ‘afnemers’, aldus Walenkamp.

Niet alleen voor bollebozen

Het thema excellentie – “daar mag je me desnoods altijd voor wakker maken”, aldus Bussemaker – is met het Sirius programma in korte tijd van een experiment ‘aan de marge’ van WO en HBO naar het hart van het onderwijs doorgestoten. “Uitdaging en motivatie zijn ook niet meer iets voor een paar bollebozen,” benadrukte de minister.

“Ik ben iemand van de volksverheffing en daar hoort in deze tijd nadrukkelijk ook bij dat elke student zich optimaal kan ontplooien en daartoe uitgedaagd wordt.” Dat kan ook zijn door met grote inzet een diploma te halen zonder allerlei ‘cum laudes’. “Zo een zes weten te halen is alles behalve een uiting van een ‘zesjescultuur’! Zeker ook die motivatie en volharding vind ik een uiting van excellentie.”

Excellente in de keten

Het succes van Sirius is een aansporing om excellentie ook elders en daarmee breder tot gelding te laten komen. Bussemaker zet hier fors in op de ontwikkeling van het MBO. “Excellent vakmanschap past juist bij de ambitie daar! De ROC’s kunnen veel baat hebben bij de ervaringen van het HBO op dit terrein. Denk aan elementen als de sterke focus op de beroepsgerichte aspecten, het samenwerken met de excellente beroepspraktijk, maar ook aspecten als het motiveren van studenten, het geven van feedback daarbij, monitoring en de betrokkenheid van docenten.” ‘Excellentie in heel de keten’ was niet toevallig een hoofdthema van de Dag van de Excellentie 2014.

De minister noemde dit thema en de uitwisseling van best practices daarbij een boeiend thema, dat als zwaartepunt van het Nederlandse EU-voorzitterschap van begin 2016 zou kunnen worden geagendeerd. Vooral omdat uit een verkenning van excellentie-lector Marca Wolfensberger (Hanze hogeschool en UU) blijkt, dat de aanpak van de vooroplopende EU-staten op dit terrein nog sterk nationaal, naar binnen gekeerd blijft. “Hier valt nog veel meer van elkaar te leren.” De Dag van de Excellentie 2015 in Groningen kan dat onderwerp in elk geval oppakken en uitdiepen.

Nobelprijs als gastheer

Die dag van 2014 kende een unieke gastheer: Nobelprijs voor de Vrede 2013 winnaar OPCW. Deze organisatie presenteerde een reeks indrukwekkende initiatieven die gericht zijn op het betrekken van onderwijs en onderzoek, niet alleen in de chemie, bij haar werk voor de wereldvrede.

HBO, WO en MBO werden door Directeur Generaal Ahmet Üzümcü met nadruk uitgenodigd met hen samen te werken, ook in stageprojecten, R&D en educatieve materialen. Minister Bussemaker kreeg het eerste exemplaar overhandigd van de nieuwste onderwijsmethode die OPCW met de Leidse universiteit en een reeks Nederlandse en internationale scholen had ontwikkeld.

De deelnemers en de minister werden ook de nieuwste materialen en hightech-instrumenten getoond, die de OPCW onder meer in Syrië gebruikt om “voor het eerst in de geschiedenis midden in een conflict een volledige voorraad massavernietigingswapens te elimineren,” zoals DG Üzümcü zei. Die instrumenten varieerden van loodzware beschermingspakken tegen chemische stoffen tot sensoren die via een gsm en satellietverbindingen ‘in real time’ ter plekke konden meten of en hoe zwaar  en gevaarlijk chemische wapens verstopt zijn.

Alles op zijn kop

De Nobelprijs was voor Üzümcü een grote verrassing geweest, vertelde hij de minister en ScienceGuide, toen hij haar de gouden Nobelpenning toonde. Omdat in 2012 de EU de prijs had ontvangen, was alom de verwachting dat nu een iconische persoon bekroond zou worden en niet opnieuw een internationale organisatie. “Wij waren ook niet zo erg bekend, althans niet tot de gebeurtenissen in Syrië.”

Niettemin kwam om 10 uur een telefoontje binnen uit Noorwegen. “Ik was niet op mijn werkkamer, want er was een bijeenkomst die ik voorzat. Dan moest men mij maar wel even storen met een berichtje, zeiden ze uit Oslo, want om 11 uur zou dat naar buiten gaan. Dus mijn secretariaat brak in tijdens die vergadering en u begrijpt dat heel onze agenda van die dag en de weken daarn volledig op zijn kop ging!”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK