Veranderende rol sociaal werker
De positie van de Nederlandse sociale werker bevindt zich al jaren in het spanningsveld tussen overheid, markt en burger. Die positie verandert, omdat de overheid graag wil dat iedereen die dat kan verantwoordelijkheid neemt voor zijn of haar eigen leven en omgeving. De (landelijke) overheid springt bij waar nodig. Zo verandert de klassieke verzorgingsstaat langzaam maar zeker in een participatiesamenleving.
Met de maatschappelijke verandering naar ‘participatiesamenleving’ verandert ook de positie van de sociaal werker. Hij of zij zal een nieuwe balans moeten vinden. De balans tussen wat algemeen verwacht mag worden van een sociaal werker en de gekozen specialisatie. Daarnaast veroorzaken bezuinigingen druk op de beroepsidentiteit. Er is minder geld beschikbaar voor de bekostiging van het social work.
Wiel niet opnieuw uitvinden
Het innovatieve onderzoek door de studenten Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Astrid Jansen, Megghane Heersink, Noortje van Venrooij en Colin Weeink is in de eerste helft van 2014 uitgevoerd in opdracht van kennisinstituut Movisie en de HAN. De aanleiding tot dit onderzoek is de transitie van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij, zoals die momenteel in Nederland gaande is. De rol en mogelijk ook de taak van de sociale werker zal hierdoor aan verandering onderhevig zijn, zo is de verwachting.
In heel Europa vindt deze beweging plaats. Maar waarom kijken we niet over de grens? Het wiel hoeft immers niet opnieuw uitgevonden te worden. Voorbeelden uit het buitenland waar het Nederlandse social work baat bij kan hebben, zijn een wettelijke beschermde titel, verplichte beroepsregistratie en de verplichting tot deskundigheidsbevordering.
Hoog tijd om de blik naar buiten te richten en zo het beroep te versterken. Met deze gedachte zijn de studenten op zoek gegaan naar ‘positieversterkende werkzame factoren’ in andere Europese landen welke mogelijk ook de positie van de social worker in Nederland kunnen versterken.
Het uitgangspunt is hierbij om vooral discussiemateriaal aan te leveren, zodat in Nederland de discussie over de positie van de social worker nieuw leven wordt ingeblazen. Hierbij is de aandacht uitgegaan naar positieversterkende factoren uit het Verenigd Koninkrijk, Finland en Vlaanderen (België).
Welke internationale lessen zijn geleerd?
De studenten komen uiteindelijk tot de volgende conclusies:
- De vrijblijvende beroepsregistratie, zoals deze bestaat in Vlaanderen en Finland, lijkt niet positieversterkend te werken. De social workers daar lijken wel behoefte te hebben aan meer eenheid als beroepsgroep om zich beter te positioneren.
- Overheidsbemoeienis, zoals in het Verenigd Koninkrijk en Finland, zorgt deels voor een sterkere positie van de social worker. Maar daarbij moet de social worker er voor waken dat hij niet als een overheidsinstrument eindigt.
- Om de positie van de social worker te versterken, is het van belang dat er voldoende draagvlak is voor de werkzaamheden die hij/zij uitvoert.
- Een sterke beroepsidentiteit en beroepsvereniging maken dat het social work sterker staat en bij overheid, markt en burger meer draagvlak kan creëren.
- Het Verenigd Koninkrijk heeft een duidelijke voorsprong als het gaat om positieversterking van het social work. De wettelijk beschermde titel, verplichte beroepsregistratie, de beroepscode, het tuchtrecht en professionele ontwikkeling door bijscholing zijn werkende factoren die een bijdrage kunnen leveren aan de positieversterking van de Nederlandse social worker.
