Wij zijn nog vaak een bastion
“Wat een man uit de Rotterdamse politiek en het MBO trekt bij De Haagse Hogeschool? Wat een vraag zeg.” Leonard Geluk kijkt sinds een tijdje rond in het hoger onderwijs en trekt een grote, complexe grootstedelijke hogeschool. Bij de opening van het hogeschooljaar kondigde hij aan oplopend tot in 2020 €15 miljoen uit de reserves vrij te willen maken en deze in het onderwijs zelf te investeren. Welke keuzes gaat hij nog meer maken?
Steden groeien naar elkaar
“Met een grootstedelijke omgeving en met het beroepsonderwijs heb ik nu eenmaal affiniteit. Dat maakt een overstap naar deze hogeschool allerminst vreemd. Den Haag vormt met Rotterdam bovendien ‘de Zuidvleugel’ en dat is wel het spannendste deel van ons land. Wat hier maatschappelijk en economisch gebeurt, dat zet nogal de toon. De twee steden groeien ook naar elkaar toe, bestuurlijk hebben ze elkaar herontdekt, misschien wel omdat ze verschillen.”
“Het beroepsonderwijs is hier sowieso enorm belangrijk. Het MBO wordt dan snel onderschat. Bestuurlijk is het echter veel complexer dan het HBO. In mijn ervaringen van nu valt mij dat zeker op. ROC’s bieden twee soorten wegen naar het beroep naast elkaar en de niveaus 1 tot en met 4 verschillen ook nog sterk.”
“Waar ik zat, in Utrecht, was het ook nog een echte vechtmarkt. Het studentental daalde en Amarantis groeide hard, met marketing ten koste van de collega’s in de regio. Ik heb daar de negatieve effecten leren kennen van marktgedoe. Dan gingen ze met nieuwbouwprojecten concurreren om studenten te lokken en het gevolg was verschraling voor iedereen. Die zaak liep fout, uiteindelijk, he?”
Grote collegialiteit
“Het HBO is hier heel anders. De collegialiteit tussen hogescholen is groot, de regio’s waar zij hun relaties en hun markt kennen, zijn ook veel breder, groter dan in het MBO. Profilering gebeurt dan naast en vooral ook samen met de collega’s, in plaats van als een concurrentiespel. Het is inhoudelijk gedreven en de sfeer is daardoor uitdagend maar wel goed.”
“Die gedrevenheid is er ook in deze hogeschool. De Haagse Hogeschool heeft de basis op orde, financieel, portfolio, men levert hier goed werk. Dan kún je ook stap voor stap verder ontwikkelen, niet door onder druk ineens alles radicaal anders te moeten doen. Je moet ‘close’ bij de omgeving en de bedrijven met wie je werkt blijven. Wij zijn ‘De Haagse’, we dragen de naam van deze stad, die kleur nemen we dan ook aan. Graag zelfs.”
“Dat vind ik ook echt HBO, consequent kijk je naar de samenleving en naar wat zich om je heen ontwikkelt. Kijk naar deze stad en je snapt dat je hier wereldburgers moet vormen. De b van beroepsonderwijs is hier niet de b van beperkt in focus, maar de b van brede blik. Breedte en Bildung, verbonden met de beroepen. Wij kijken en werken aan de manier waarop je in je schoenen moet staan als jong mens.”
“Voor deze hogeschool betekent dit dat we koersen op wereldburgerschap, internationalisering en de rol van netwerkinstituut. Wereldburgerschap hoort bij die b van Breedte en Bildung van de professional. Het WRR-advies legt ons hierbij de vraag voor ‘is het onderwijs er voor de economie of is er meer aan opdracht?’ En hoewel ik zeer veel waardering heb voor het rapport als zodanig, is mijn antwoord dan toch, dat zij een smalle, te smalle benadering hebben gekozen van economische dienstbaarheid.”
Een eigen waardenoriëntatie
“Het accent op Bildung veronderstelt toch wat meer. Ook een eigen waardenoriëntatie als hogeschool. Daar zijn opvattingen over, maar een gedeeld beeld van wat die oriëntatie inhoudt, is er niet. We hebben 2000 docenten en medewerkers en zo iets is niet zo maar, laat staan dat je geleerd hebt deze met elkaar te beleven en te delen.”
“Daar moeten we wel naar toe, vind ik. Zie wat in deze stad gebeurt. Dat gebeurt ook in onze hogeschoolgemeenschap, hoe zou dat ook anders kunnen? Wat als een student wel snapt wat de IS oproept in mensen, wat Gaza aan emotie oproept? Dan heb je het daar samen toch over, daar ben je samen mee bezig. Natuurlijk vanuit een basishouding van begrip en het proberen te ‘verstaan’ wat een ander beweegt, ook vanuit cultuur en religie. Maar het is meer dan dat.”
“Dat meer hebben we nog niet werkelijk, gezamenlijk ingevuld. We nodigen partners uit de stad uit voor het gesprek daarover. We moeten samen met hen iets vinden van de rol en de opdracht van onze studenten in de samenleving die zij straks als professionals op elk terrein hebben te spelen en waar te maken. En die waardenoriëntatie moet ook concreet iets doen met ons onderwijs.”
“Dat is lastig soms, hoor. ‘Openheid’, ‘Bildung’, zul je in curricula en onderwijsuitvoering concreet moeten beleven en daar zul je vragen bij gaan stellen onderling.”
Hechten aan worteling
“Ben ik zelf een wereldburger? Ik denk het wel…. Als burger ben ik actief in de samenleving, ben nieuwsgierig nar de wereld om me heen, naar wat zich allemaal afspeelt daarin. Een respectvolle houding hoort daarbij als je wilt weten, je wilt verdiepen in de ander.”
“Als wereldburger kun je ook een echte kosmopoliet zijn, iemand die zich overal thuis voelt als het ware. Toch hoeft dat niet zo te zijn. Voor mij is zoiets niks. Deze wereldburger hecht ook aan ‘worteling’, je plek kennen.”
“Het accent op de ‘netwerkhogeschool’ hoort daarom bij dat accent op wereldburgerschap. We zijn nog vaak een gesloten bastion, een onderwijswereld in zichzelf. Er zijn goede ontwikkelingen te noteren, de Cyber Security samenwerking met bedrijven, onderzoekers, overheden is baanbrekend. Met gemeenten pakken we het thema jeugdzorg op en met de omwenteling daarvan met de WMO is dat geen geringe uitdaging. Maar een identiteit als netwerkhogeschool vereist meer dan een paar goede voorbeelden die er uitspringen.”
“Er kwam recent onderzoek uit van ING over de innovatieve prestaties van de regio’s. Zuid Holland stond helemaal onderaan. Dat vond ik nogal zorgelijk als je in een regio zoveel toppers in huis hebt, Delft, Leiden, Erasmus en ook wij als één van de vijf grootste kennisinstellingen hier. Wij doen hier dus ook iets niet goed genoeg, als netwerkhogeschool die verknoopt is met hen en de regio. Het gesprek over ‘hoe kan dat?’ is door gedeputeerde Govert Veldhuijzen gestart en dat is al winst. Dit leidt tot urgentie en dat besef helpt mij wel in mijn opdracht.”
Internationalisering op elk niveau
“Bij wereldburgers uit zo’n netwerkinstelling hoort natuurlijk internationalisering op elk niveau van de opleiding, zeker in deze stad: vrede en recht, diplomatie, wereldwijde organisaties, overheden en bedrijven. Dit was in de hogeschool al sterk ontwikkeld en dus is het zaak dit accent en profiel op peil te houden en uit te bouwen.”
“We kenden bij De Haagse de voorbije tien jaar een grote groei en die vergde heel veel energie om dat goed te managen, kwalitatief, logistiek, inhoudelijk. Je ziet nu een consolidatie en dan kun je de energie meer gaan richten op de verdere uitbouw van de drie hoofdaccenten. Wat Bussemaker bij internationalisering doet verdient waardering. Haar voorganger had toch een andere insteek, niet waar? Voor ons geldt: welke wind in de Haagse politiek ook waait, wij bij ‘De Haagse’ gaan met dit thema voluit door.”
“Verbind je dit met Bildung, dan ga je ook nieuwe vragen stellen. Moeten we niet meer dan alleen onze Engelstalige opleidingen aanbieden? De band met Duitsland is immers heel sterk en het Frans dreigt bijna een vergeten taal te worden. Welke landen bieden als partner een blijvend perspectief? Onze band met Brazilië is bijvoorbeeld sterk, ook dankzij hun ‘Science without Borders’ programma. Zulke vragen moeten we gaan stellen.”
“Het netwerk moet veel intensiever gaan opereren, meer zijn dan het hebben van een veelvoud van losse relaties bij opleidingen of projecten. Ik wil in 2020 toegegroeid zijn naar een soort ’Skyteam’, zoals de KLM dat heeft, een alliantie van sterk op elkaar afgestemde HO-instellingen binnen de EU. Zo’n vijf instituties met een profiel als De Haagse Hogeschool en een omgeving als de Haagse regio, die elkaar op vele niveaus en terreinen betrekken bij hun Bildung, onderzoek en opleidingsaanbod.”
Veerman is nog niet klaar
“Daarmee is de agenda voor heel het HBO ook gedefinieerd. Bildung vraagt breedte, voorbij het dominerende nutsdenken in desnoods. Ook tegen modieuze politieke trends in moeten wij het Bildungsideaal blijven claimen voor onze studenten en hun toekomst.”
“Dat laat nog iets diepers zien, dat mij als ‘nieuweling’ in HBO-land opvalt: ‘Veerman’ is niet klaar, is niet afgerond. De kwaliteit moest omhoog en de profilering scherper. Beide. Dat houdt in dat we allemaal harder moeten werken, inclusief de studenten. Als zij ervan uitgaan dat ze met minder dan 40 uur per week er wel komen – en wij daar naar hen dus blijkbaar ook vanuit lijken te gaan! – dan zullen we het uitdagender en ambitieuzer moeten maken om een HBO-diploma te halen. Het moet hoger gewaardeerd worden dat je dat haalt als student.”
“Dat is onze grootste uitdaging als HBO-sector, ook hier bij onze hogeschool. Omdat ‘Veerman’ niet klaar is, moeten we aan de slag. De noodzakelijke veranderingen kennen we, de urgentie kennen we ook. De grootste bedreiging zie ik in het onvoldoende gevoeld worden van die urgentie.”
