Aida en Nicomachos
“Eerder die dag had ik in een les uitgelegd dat Aristoteles een groots wijsgeer was, die ons denken op tal van terreinen heeft verrijkt. In de les met haar tweede klas hadden we een stuk gelezen van de Ethica Nicomachea, het boek dat de leraar van Alexander de Grote schreef voor zijn zoon Nicomachos.
Een opzet die het altijd goed doet bij mijn relatief jonge leerlingen, waarbij ze dan vaak wensen dat hun vader ook eens een boek voor hun schreef. Goed, volgens Aristoteles dienen wij aandacht te besteden aan ons leven met oog voor: 1) lust en genot; 2) vrijheid en verantwoordelijkheid en 3) onderzoek en filosofie. Dat alles in de juiste mate, vanuit een juist midden.
Gelukkige Simon
Mijn antwoord op de vraag van mijn leerlinge was een twijfelend ‘ja’, waarna Aida zich omkeerde en door de schoolgang schreeuwde: “Ik zei het toch! Simon is wel gelukkig.”
Het zijn dit soort situaties die het leraar zijn tot een prachtig beroep maken. Zodra een situatie als deze ontstaat, is deze uniek en verrast zij mij. Het is een mooi moment van verbinding. Over dat laatste heeft Aristoteles trouwens mooie dingen gezegd. Hij is een belangrijke bron voor het nadenken en goed handelen in de onderwijspraktijk. Zeker in onze tijd.
Volgens de Griekse wijsgeer dient een leraar zich tot doel te stellen een virtuoos te worden. Het gaat in zijn denken om praktische wijsheid, waarop een meester of juf zijn of haar pedagogische oordelen kan leren baseren. Het gaat, uiteindelijk, om de wijsheid die een persoon bezit en niet om de competenties die je als professional ontwikkelt.
Schermleraar
Dit denkkader, dat recent met name door Gert Biesta ook in ons taalgebied aan kracht heeft gewonnen, biedt de mogelijkheid om eens kritisch te kijken naar de stand van zaken en de gewenste toekomst van het Nederlandse onderwijs. Want met de massale intrede van de beeldschermen in schoolgebouwen, studieruimtes en klaslokalen ontstaat als vanzelf de vraag: ‘waar bevindt die leraar van Aristoteles zich nu?’ En, meer specifiek: ‘hoe verhoudt hij zich tot al die beeldschermen?’
Kan je les krijgen van een computer? Ja natuurlijk, zie alle MOOCS roepen voorstanders, waarvan ik er zelf een ben. Alleen gaat er bij zo’n MOOC wel iets wezenlijks verloren. Een dimensie vanuit de relatie tussen student en docent die van oudsher fundamenteel was voor goed onderwijs.
Noem mij ouderwets, noem mij nostalgisch maar ik geloof in de kracht van onderwijzers. Sterkernog. Zonder onderwijzers, geen onderwijs. En in ons digitale tijdperk voorspel ik dat daarom juist de kwaliteit van de onderwijzers alleen maar belangrijker zal worden. Met en zonder beeldschermen. Of zoals Aristoteles het zou verwoorden: ‘vanuit het juiste midden’.
Simon Verwer
Is docent aan het Hyperion Lyceum en was de ScienceGuide Student van 2011/2012
Vanaf vandaag is een nieuw project van Simon met zijn ‘de Denkfiguren’ live gegaan: Leraren van Nederland, een fotoblog waarmee hij 1% van alle leerkrachten wil portretteren. Kijk op www.lerarenvannederland.nl en de Tumblr http://lerarenvannederland.tumblr.com Meer en interactie op www.facebook.com/lerarenvannederland.
