Prestatieafspraken werken door
In een aanbiedingsbrief aan OCW-minister Bussemaker en staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma, schetst Frans van Vught een veelal positief beeld van de voortgang van de profileringsagenda’s van hogescholen en universiteiten.
“Het gehele, intensieve, midtermreview proces overziend, constateert de commissie dat de prestatieafspraken een nieuwe impuls hebben gegeven aan de profilering van het hoger onderwijs en onderzoek, en de ontwikkeling van de Centres of expertise in het HBO,” schrijft de Review Commissie die onder meer de zwaartepuntvorming, de voortgang van CoE’s en het studiesucces belicht. De belangrijkste punten uit de brief leest u hieronder.
Studiesucces en onderwijskwaliteit
Hoewel het om voorlopige cijfers gaat, lijkt er op het punt van studiesucces en kwaliteit wel een scheiding te ontstaan tussen HBO en WO. “De commissie verwacht bij de universiteiten in het algemeen een positief resultaat in 2016. Voor de meeste universiteiten geldt dat er substantiële voortgang is geboekt ten aanzien van de meeste indicatoren. In een aantal gevallen is de gestelde ambitie al gerealiseerd.”
Dat beeld is anders in het HBO. “Bij een belangrijk deel van de hogescholen is er op enkele indicatoren slechts weinig voortgang geboekt of is er zelfs sprake van verslechtering van de situatie ten opzicht van de nulmeting. Zo is bij veertien hogescholen het gerapporteerde bachelorrendement beduidend lager dan de nulmeting, terwijl de ambitie voor 2015 hoger is.”
Dat lijken ernstige cijfers, maar de Review Commissie haast zich te zeggen dat de hogescholen in 2012 zeer ambitieuze doelstellingen hebben geformuleerd. Een belangrijk struikelblok in het behalen van deze doelstellingen lijkt het ‘kwaliteitstrilemma’ zoals dat begin 2014 ook al door HBO-voorman Thom de Graaf op de agenda werd gezet. “De lat moet omhoog, het rendement moet omhoog en de uitval moet omlaag. Dat is niet zo simpel,” zei De Graaf destijds.
De Review Commissie ziet het ongemak van die spagaat ook, en benadrukt derhalve dat hogescholen de ruimte wordt geboden hier stappen in te zetten de komende tijd. “Voor de hogescholen die zeer ambitieuze doelen hebben gesteld en daarvoor in 2012 beloond zijn, blijft gelden dat zij goed beargumenteerd en met bewijskracht dienen aan te tonen waarom zij – als dat het geval blijkt te zijn – de gestelde doelen niet hebben kunnen behalen.”
Zwaartepuntvorming
“De Reviewcommissie constateert dat zowel bij universiteiten als bij hogescholen de op instellingsniveau gekozen profileringsthema’s in toenemende mate leidend zijn voor de inrichting en herordening van het onderzoeks- en onderwijsaanbod,” ziet Van Vught. Daar wordt ook financiële ruimte voor gemaakt.
“Veel instellingen voeren actief beleid om middelen vrij te spelen die strategisch geïnvesteerd kunnen worden. Dit leidt tot versterking van zwaartepunten en – als gevolg van de thematische invalshoek – veelal ook tot versterking van interdisciplinaire samenwerking.”
Bij de universiteiten valt op dat in de zwaartepuntvorming ook nadrukkelijk de verbinding met Europa is gezocht. “Het creëren van focus en massa in onderzoek stond centraal in de afspraken van de universiteiten. Vertrekpunt waren veelal de eigen onderzoekssterktes, maar bij de uitwerking van de plannen blijkt dat tegelijkertijd goed wordt aangesloten op de topsectoren en de EU Grand Challenges.”
In het HBO richt men zich – met succes – meer op de regio’s bij de zwaartepuntvorming. “Veelal is sprake van aansluiting op regionale prioriteiten. Ook het track record (RAAK-projecten, succes van lectoraten) van een hogeschool en de betrokkenheid bij de Human Capital Agenda’s van de topsectoren spelen bij de keuzes een belangrijke rol. De Centres of expertise zijn de meest zichtbare uitdrukking hiervan.”
Die Centers of Expertise worden nadrukkelijk belicht in de aanbiedingsbrief. Daarbovenop hebben alle hogescholen inmiddels afzonderlijk bericht gekregen over de voortgang van de Centers
Centers of Expertise
“De commissie constateert dat de ontwikkeling van de Centres over het geheel bezien in lijn is met de doelen die bij de huidige fase horen; in een aantal gevallen is de voortgang zelfs boven verwachting. Van de 17 te beoordelen Centres of expertise krijgen 16 een positief en één een negatief advies.” Het RDM Center of Expertise van de Hogeschool Rotterdam meldde vandaag al dat het de beoordeling ‘goed’ heeft gekregen van de Review Commissie.
Op het punt van zwaartepuntvorming is bij de CoE een duidelijke progressie waar te nemen. “Over de gehele linie hebben de Centres heldere, ambitieuze en toetsbare doelen geformuleerd met betrekking tot de nagestreefde zwaartepuntvorming. Daarin is in samenspraak met het werkveld ten opzichte van 2013 meer focus aangebracht.”
De Review Commissie noemt daarbinnen de steeds nadrukkelijker wordende samenwerking tussen de in de Centers actieve partijen. “Lectoren, docenten en studenten werken in toenemende mate samen met partners van het Centre aan het uitwerken en concretiseren van vragen uit de beroepspraktijk en de markt; dit versterkt de samenhang tussen onderzoek en onderwijs.” Hierbij moet wel aangetekend dat de studentenkoepels aangeven dat er op het punt van de doorwerking van CoE’s naar het onderwijs, nog veel te winnen valt. “De doorwerking van de Centres op het onderwijs is nog te beperkt,” geven LSVb en ISO nadrukkelijk aan.
“Alles overziend concludeert de commissie dat het concept Centre of expertise aan de verwachtingen voldoet. Gezien de grote inzet van alle betrokkenen, het commitment van de partners, en de goede resultaten tot nu toe, kan gesteld worden dat de Centres voorzien in een behoefte.”
De aanbiedingsbrief van de Review Commissie Van Vught leest u hier
