Kwaliteit HO als badzeepje

Nieuws | de redactie
28 januari 2015 | Kwaliteit moet bloeien door een groter eigenaarschap van onderwijs bij docenten en studenten. Bussemaker wil daarom niet af van de accreditatie van opleidingen, ook naast instellingstoetsing, maar "terug naar de kern." De Vlaamse route daarheen kiest zij daarom niet, zei zij in Brussel bij de NVAO.

Het jubileum van de accreditatieorganisatie was een bijzonder moment voor de fijnproevers van het HO-beleid. De twee ministers van de deelnemende landen, Vlaanderen en Nederland, zouden voor het eerst samen optreden na de komst van een nieuwe Vlaamse regering, die juist op dit terrein een andere weg wil inslaan. Zouden de buurlanden ook op dit terrein van elkaar willen leren en afstemmen, of gaat de onderlinge afstand nu wat toenemen?

Responsief, ja graag

De Vlaamse minister Hilde Crevits daagde een beetje uit. Zij benadrukte, dat met de instellingsreviews, de Vlaamse variant van de ITK’s, de instellingen en zijzelf als bewindspersoon “sprongen durven te maken.” Dan moet je hen ook wel vertrouwen geven bij het vervolg daarop. En zij vroeg zich in dat verband af wat de meerwaarde dan nog is van opleidingsaccreditaties die soms al vijf of zes maal zijn gedaan en die een positief resultaat bieden bij een hogeschool of universiteit die ook al een positieve ITK heeft gerealiseerd. Daar zou men de ‘planlast’ mee kunnen verminderen.

Jet Bussemaker gaf aan dat zij met een deel van de Vlaamse overwegingen en thema’s goed mee zou kunnen. Ook Nederland wil een “responsieve kwaliteitszorg” die goed inspeelt op nieuwe ontwikkelingen en vragen vanuit de omgeving en stakeholders van het HO. Minder strakke kaders en meer ruimte voor de validering van interdisciplinariteit spraken haar aan.

Ook kondigde zij aan, dat zij ernaar streeft, dat instellingen en opleidingen “beloond gaan worden voor het bieden van goede kwaliteit door minder ‘papierwerk’ bij het vervolg op hun lovende beoordelingen door visitaties en de NVAO.” Met zulke stappen wil zij “terug naar de kern van de visitaties: het inhoudelijk ingaan op kritische kanttekeningen en aanbevelingen van ‘peers’ van de betrokken opleidingen en daar écht het gesprek over aangaan.”

Borging op inhoud met ‘peers’

De uitwerking hiervan is nu in gesprek met de HO-betrokkenen, mede in het licht van de uitkomsten van de HO-tour. Bussemaker onderstreepte nu, dat zij bij de ITK’s een belangrijke kanttekening maakt: wordt het noodzakelijke gesprek over de borging daarin niet primair op bestuurlijke niveaus en veelal over het proces van borging gevoerd en minder op het niveau van de ‘peers’ en de inhoud? Zijn studenten op dat niveau van accreditatie en beoordeling van kwaliteit “er ook genoeg bij?”

Hoe wezenlijk de ITK’s ook zijn, de minister wil om die reden bepaald geen afscheid nemen van de borging op het niveau van de opleidingen. “Ik wil dat docenten eigenaarschap hebben in het onderwijs en dit vereist in HBO en WO ook actieve studenten die daarbij betrokken zijn. Zij doen dit samen op het niveau van de opleiding. Dan is het goed als ook op dat niveau een organisatie ‘langs komt’, die met ‘peers’ kan vragen of alles goed loopt en hoe ze van elkaar kunnen leren.”

Dit kan heel wel met minder papier en als verrijking op de meer formeel-bestuurlijke aanzet die de ITK’s geven, meent de minister. De nieuwe Vlaamse opzet acht zij in dit opzicht inhoudelijk minder aantrekkelijk, zo liet zij duidelijk voelen, omdat de interactie van de ‘onderwijseigenaars’ met hun ‘peers’ er veel minder centraal lijkt te komen staan.

Pijler onder ons bestaan

Bussemaker kreeg bijval van HBO-bestuurder Ron Bormans (Hs Rotterdam), die wel even meteen aangaf dat veel van zijn collega’s zijn opvatting niet deelden. Hij vond ook, dat een opleiding – en zeker ook een hogeschool en universiteit als kennisgemeenschap – de kans moet behouden, dat “ik kan zeggen dat heel verstandige lieden en experts binnen het domein hebben gekeken naar wat wij doen en zij zeggen dat deze opleiding goed is.”

Het behoud van de waarde en de hoogwaardige validering van diploma’s noemde hij essentieel. “De relatie met de praktijk is de pijler onder ons bestaan. Dat wil ik gevalideerd zien, want betekenisvol zijn voor je omgeving, voor bedrijven en de maatschappij is ons bestaansrecht.”

Volstrekt zinledig debat

Die relevantie voor de arbeidsmarkt en professies zullen hogescholen en universiteiten nog veel indringender moeten uitdiepen en durven ontwikkelen, willen ze hun kwaliteit behouden voor de samenleving, zei OECD-onderwijstopman prof. Dirk van Damme in reactie op Bormans. “Een discussie over ‘Bildung’ versus ‘competenties’ is volstrekt zinledig. Welk soort van competenties nodig zijn, nu en in de toekomst, is de kern van de discussie, niet de vraag welke van de huidige disciplines in het hoger onderwijs meer of minder nodig of relevant zullen blijken. Dat is allemaal meer van hetzelfde.”

“De universiteiten zijn zich dit nauwelijks nog bewust, het HBO wel meer, maar ook daar zal men er met een beetje aanpassen aan de marges niet zijn. Dan is de kwaliteit die hogescholen aan zullen bieden niet meer adequaat voor de arbeidsmarkt van de komende decennia, waar de studenten hun loopbanen op zullen moeten realiseren.”

Minder hijgerigheid

Bormans beaamde dit en vreesde een beetje dat dit “op papier nog wel voor de vorm is te vatten en te regelen. In de werkelijkheid is het net een badzeepje dat telkens weer uit je handen glibbert. De oplossing is dus: ga naar de bedrijven, de professies toe en ga met hen samen die noodzakelijke stappen zetten. Dat is veel meer da het verbindingen leggen voor stages en dergelijk, hoe goed dat ook is. Verbindingen van substantie zijn noodzakelijk in plaats van conversietabellen voor wat mag met welke opleiding of doorstroomtrajecten.”

De neiging tot hectiek en detaillering zou daarbij waar maar mogelijk teruggedrongen moeten worden. “Laten we dit minder hijgerig doen,” riep Bormans zijn collega’s op. “Herstel wat meer de rust en duiding waarmee we onze kwaliteit ruimte en diepgang kunnen geven. Meer wijsheid graag. Het herstel van het vak filosofie in allerlei delen van ons onderwijs is een signaal dat het die kant op moet.”   


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK