Strijd om Britse studielening
De Britten voerden onder Tony Blair – politiek geestverwant van Jet Bussemaker – een eigen variant van het studievoorschot in. De collegegelden werden verdrievoudigd tot maximaal £9000 en de student kon een soort krediet-voorschot opnemen bij de overheid om zo meer in eigen talent te investeren. Blairs Labour Pary scheurde bijna over dit voorstel, omdat velen dit een grote drempel voor de toegankelijkheid tot HBO en WO achtten.
Doorstroom uit arm Engeland zwak
De jongste cijfers tonen hun gelijk. De doorstroom uit die delen van het land waar de inkomens laag zijn en de scholen zwak vanwege de relatief armere gemeenten is vele malen lager dan die vanuit Londen en welvarende strook rond de hoofdstad. David Camerons Tories vinden dit niet zo’n probleem, coalitiepartners Liberal Democrats wel. Maar zij worden niet meer geloofd nu hun plan tot afschaffing van die hoge collegegelden er niet doorkwam in hun regeerakkoord van 2010.
De Liberalen verdenken Camerons partij er nu van na de verkiezingen van 7 mei aanstaande de bovengrens van de collegegelden nog verder op te willen rekken. Zo kan de regering verder bezuinigen op het hoger onderwijs door privatisering van de inkomsten van instellingen. Binnen Labour is de strijd om de erfenis van Blair opnieuw losgebarsten bovendien.
Financieel specialist Ed Balls stelt voor het maximum tarief van £9000 te verlagen naar £6000 en de verloren inkomsten straks te dekken door bezuinigingen en een extra heffing van winsten van bedrijven. Daarmee zou hun voordeel uit succesvolle en innovatieve R&D iets beperkt kunnen worden ten gunst van de investeringen in zulke R&D en hoger onderwijs. In zijn eigen partij krijgt hij hier forse tegenwind bij.
Douceurtje met onduidelijke dekking
Het verzet kent twee argumenten. Ten eerste zien sommige zo’n verlaging als een douceurtje aan de gezinnen uit de middenklasse. Die immers kennen verreweg de meeste studerende jongeren, ook al omdat de doorstroom uit lagere inkomensgroepen dankzij het eerdere Labour-beleid zo achterblijft. Dit klinkt dus zoals ook in ons land werd beweerd: de basisbeurs kan wel weg, want die gaat toch maar naar de jeugd uit studieuze ijverige gezinnen, waar men niet in armoede leeft.
Nu is de voorzet van Balls precies bedoeld om die kiezers naar Labour te lokken, omdat daar ook onder Tony Blair relatief veel steun gewonnen kon worden door diens gematigde beleid vanuit het midden. Een ander argument tegen de verlaging van collegegeld heeft vooral met de dekking te maken en dat blijkt lastiger dan het eerste bezwaar.
Niemand weet namelijk wat de impact van zo’n verlaging zou zijn. De berekeningen van de eerdere, drastische verhoging bleken al op drijfzand gebouwd. Het aantal no show studenten en alumni die niet kunnen terugbetalen is veel groter dan eerst was geraamd bijvoorbeeld. Zou een verlaging met 33% dit gat helpen dichten? Zou de toestroom naar het HO versnellen en de kosten opdrijven, zodat nieuwe tekorten ontstaan? Balls weet het niet en de marges van onzekerheid zijn ongeveer £2 miljard groot.
Interessante politieke beweging
De dekking door de introductie van een soort R&D-tax is nog minder kansrijk. Het innovatief bedrijfsleven is woedend, omdat men deze beschouwt als een strafport op gedurfd ondernemen en op vestiging in Engeland als thuisbasis. Balls moest zelfs toegeven dat hij geen enkele topper uit het bedrijfsleven kon noemen die zijn plannen en de verkiezingscampagne van Labour ondersteunt.
Invoering van het leenstelsel leidt dus tot interessante politieke bewegingen. Men moet daarna immers dekking zien te vinden voor de inkomsten uit de aflossing van de studieleningen en kan deze op de lange termijn niet werkelijk duurzaam ramen. Verlichting van de schuldenlast wordt daarmee voor burgers en overheden complexer en risicovoller gemaakt en de greep naar lastenverzwaringen op andere terreinen blijkt dan snel gedaan.
