De eerste Spanjaard
De Spaanse student medicijnen komt goed beslagen ten ijs. Hij was al ESU-vice-voorzitter, van de koepel dus waarbij ook LSVb en ISO actief zijn. Bovendien trok hij voor hen de ingrijpende revisie van de ‘guidelines and standards’ waarmee Europa de kwaliteit van de borging en kwaliteitszorg van HBO en WO aan de nieuwste ontwikkelingen en afspraken aanpaste. “Dat blijkt misschien erg technisch, maar de normen voor goed hoger onderwijs raken elke student op ‘grassroots’ niveau!”
Je bent nu voorzitter namens vele miljoenen jonge mensen. Maar wie is de Spaanse student Fernando?
“Ik komt uit een klein dorpje in de buurt van Segovia, daar ben ik opgevoed. Mijn studie doe ik in Santander, in het noorden van het land, ik doe algemene geneeskunde en wil graag verder in de epidemiologie. Dat was echt een roeping, die studie, dit wilde ik zo graag. Mijn vader was chronisch ziek, dat heeft veel betekend voor mij. Ik kom niet uit een ‘klassiek academisch milieu’, zoiets had je in ons dorp niet. Zo werd ik een echte ‘eerste generatie’ HO-student, zoals ze dat noemen.”
Hoe werd je uiteindelijk nu de Europese voorman van alle studenten? Dat is niet niks, immers.
“Sterker nog, ik ben de eerste Spanjaard die voorzitter is van de ESU! Het begon in de lokale bond. Bij ons op de faculteit in Santander waren wel politieke jongerenclubs actief, maar was geen organisatie die vooral bezig wilde zijn met kwaliteitsvragen en de implementatie vanuit ‘Bologna’. Daar ben ik met collega-studenten toen aan de slag mee gegaan. Zo kwam ik in de nationale studentenbond en uiteindelijk in Brussel terecht, ook nog.”
Leuke rol
Je noemt kwaliteitszorg al direct een belangrijke prioriteit, wat motiveert je daarbij?
“Dat raakt de waarde van de opleiding van elke student direct in zijn omgeving. Vanuit Europa kunnen we door gezamenlijke afspraken en standaarden studenten bovendien de ‘tools’ geven daar grondig aan te werken en mee te doen in de borging van kwaliteit, zowel lokaal als veel breder. De rol van Europa is hier erg leuk: het coördineert dus en tegelijk helpt het zo de concrete bewaking van de kwaliteit te decentraliseren, ook naar de studenten zelf.”
Die rol van Europa en de EHEA van 47 landen samen willen jullie dus versterken. Waarom is dat zinvol?
Voor ons is steeds de vraag relevant ‘wat werkt, wat werkt niet, waarom is dat?’ Op die manier kun je ook als student dingen verbeteren met lessen uit andere instellingen en landen. Als ik kijk naar het voortgangsrapport over ‘15 jaar Bologna’ dan is dat nog sterk ambtelijk en formeel, beetje voorzichtig ook. Daarom komen wij met de analyse ‘Bologna with student eyes’ Daarin kijken wij allereerst naar wat er nu écht gebeurt binnen de verschillende HO-stelsels in de Europese landen.
We komen ook met een nieuwe editie – de tweede sinds 2005 – van ons Bologna Zwartboek. Het is nodig, dat we onder ogen zien waar men afspraken die zijn gemaakt in de EHEA niet nakomt, of slecht doorwerkt, alleen op papier bijvoorbeeld.
Vanaf morgen aan trekken
Wat zie jij hier als jouw belangrijkste prioriteit in je rol als ESU-voorzitter?
Nummer één is hier in Jerevan in de slotverklaring nadrukkelijk opgenomen: ‘student centred teaching and learning’ als centrale doelstelling van hoger onderwijs. Daar ga ik vanaf morgen volop aan trekken. Dat houdt meteen in dat ‘open education’ als vernieuwend thema er direct een grote plaats in moet krijgen.
In de besprekingen hier in Armenië waren MOOCs toch nog de olifant in de kamer. Beleidsmakers zijn daar nog nauwelijks vertrouwd mee. Ontwikkelingen als ‘blended learning’, afstandsleren en dergelijke gaan het hoger onderwijs diepgaand veranderen, ook in zijn rol voor LLL en in de uitvoering van het projectonderwijs met docenten, onderzoekers, externe partners en studenten.
Mijn generatie in al digital native en dat is echt nog maar het begin. Mijn neefje van zes grist als eerste mijn tablet uit mijn tas en gaat er mee spelen. De rol van de docent gaat enorm veranderen. Gids, richtingduider wordt hij, iemand die de mindset van de student als kritische kenniswerker helpt vormen. Dat is wat de docent moet helpen sturen, aanwakkeren.
Weet je wat wel grappig is? Deze ontwikkeling voert ons een beetje terug naar de universiteit van heel vroeger, waarin docenten en studenten samen het vak ontwikkelden. Tegelijkertijd is de massificatie van hoger onderwijs alleen maar sneller aan het gaan. En daarin kun je met studenten overal op de wereld communiceren, in kleine communities in je vak of project, en tegelijk ben je deel van een massaal gebeuren. Studeren is weer spannend geworden.
Deze dynamiek zou een perfecte prioriteit kunnen zijn om met het Juncker Plan groei en innovatie aan te wakkeren en de jeugdwerkloosheid te bestrijden. Is dat ook jouw inzet naar Juncker en zijn team?
Ik vind één punt de topprioriteit daarvoor: de onderwijskansen van ‘Neets’. Er zijn schrikbarend veel jongeren die noch in scholing noch in werk, noch in onderwijs actief zijn, ‘neither employment, neither training’, dus ‘Neets’. Dat is een moeilijkere uitdaging dan het bereiken van de 40% deelname doelstelling voor het HO in 2020 denk ik. Bovendien is er een grote drop-out in HBO en WO en dat is gewoon zonde van de investeringen die we daarin doen. Dat geld kunnen we veel effectiever inzetten om uitval tegen te gaan. De aanpak van ‘Neets’ en drop-out is trouwens ook nodig vanuit demografisch oogpunt. Europa heeft dat talent nodig voor de toekomst.
Kritisch op Juncker Plan
Daarom kijk ik eigenlijk vrij kritisch naar het Juncker Plan. Er wordt ineens geld uit de grote hoed getoverd en dat blijkt dan ook nog ten koste te moeten gaan Horizon 2020. Dat blijkt mij nou niet zo slim. Er moet niet teveel korte termijn denken in dat plan van Juncker komen. Tibor Navracsics poogt hier wat balans in te brengen binnen de Brusselse Commissie. Dit is zijn kans, lijkt mij, na het gedoe rond zijn benoeming en het aantreden van Marianne Thijssen als belangrijke nieuwe speler.
Wat is nu na de EHEA-top van de 47 Bololgna-landen ‘Jerevan’ jouw belangrijkste zorg?
‘Making things happen.’ Papier is geduldig, ESU niet.
Nederland is 2016 EU-voorzitter en zou daar dus voor kunnen en moeten zorgen. Wat zou jij ons land aanraden te doen daarvoor?
Kies voor dat voorzitterschap één heldere, concrete prioriteit en zet die door. Voor je het weet is er een hele serie meetings georganiseerd over allerlei lopende zaken en is na een half jaar weinig echt tot stand gebracht. Selecteer één stevig punt dat je wilt waarmaken, liefst uit de centrale prioriteit van ‘student centred teaching and learning’ en de opmars van ‘open education’ in dat verband.
