2025 met stapels mooie boeken

Nieuws | de redactie
8 juli 2015 | “Het woord ‘prestatieafspraken’ wens ik niet meer uit te spreken.” Karl Dittrich richt zich nu op kwaliteitsafspraken. Volgens VH-directeur, Ad de Graaf is nu “de post-nieuwe wereld aangebroken.” Deze Strategische Agenda staat volgens De Graaf daarom, “haaks op de ‘oude wereld’ van NTRO-voorzitter, Hans Hillen.”

Jet Bussemaker presenteerde haar Strategische Agenda doormiddel van een online college. Vanuit de Hoftoren sprak zij de collegezaal toe van de Campus Den Haag van de Universiteit Leiden, waar de agenda werd gepresenteerd. “Het hoger onderwijs moet studenten in de toekomst de wereld in een breed perspectief leren zien. Hun uitdagen om uit de comfortzone te komen. Studenten moeten kritisch leren denken. Daarom is onderwijskwaliteit de onbetwiste prioriteit.”

Rechtstreeks in de ogen kijken

Het webcollege werd onderbroken en Bussemaker betrad het podium, waarbij Bussemaker aangaf, “dat bij goed onderwijs ook hoort dat men elkaar naast het afstandsonderwijs ook rechtstreeks in de ogen kan kijken, want goed hoger onderwijs komt ook tot stand in een direct contact tussen studenten en docenten.”

Bussemaker begon na haar presentatie een rondetafelgesprek met de voorzitter van Inholland, Jet de Ranitz en UM-filosoof, Teun Dekker. Bussemaker introduceerde Teun Dekker. “Jij was één van de inspirerende sprekers bij de HO-tour bij de Universiteit Maastricht. Daar hield jij een gepassioneerd pleidooi over echt individueel contact tussen docent en student.”

Eindelijk erkenning

De minister vroeg wat hij van deze agenda vond, Dekker reageerde: “Eindelijk erkenning voor waar heel veel docenten op kleine schaal al mee bezig zijn. Die docenten willen beter onderwijs geven, door met individuele studenten te praten en de stof te bestuderen. Als je dan deze agenda leest denk je ‘wauw!’ Ze hebben het gehoord. Begrepen. Het geld wordt geregeld en er wordt nu gezegd ‘maak er iets moois van.’ Dat gaan we ook doen!”

Jet de Ranitz, lid van het bestuur van de Vereniging Hogescholen en voorzitter van Inholland had nog wel een kritische opmerking over de profilering op onderwijsvisies “Wij als hogeschool Inholland geloven niet in één onderwijsvisie. Ik vind wel dat elke opleiding er één moet hebben. Ik eis dan ook dat opleidingen een visie hebben op het gebied van didactische opvatting waarvan uit keuzes gemaakt worden voor bijvoorbeeld de inzet van digitale leermiddelen, of het gebruik van bepaalde modules. Ik stel daarom eisen, zodat de onderwijsvisies robuust zijn, maar ik ga niet één onderwijsvisie voor de hele hogeschool voorschrijven.”

Grote verantwoordelijkheid

Over de verdeling van de opbrengsten van het studievoorschot was Bussemaker duidelijk. “Ik vind dat bij de besteding van de middelen van het studievoorschot een grote verantwoordelijkheid op mij rust om uit te kunnen leggen dat die middelen ook echt besteed worden aan beter onderwijs. Daarmee is er ook een grote verantwoordelijkheid voor bestuurders van universiteiten en hogescholen omdat waar te maken. Ik wil daarom niet alles dichtregelen, maar ik wil zeker weten dat het geld goed besteed wordt.

Bussemaker vroeg aan De Ranitz, “ben je dat met me eens? Ik vraag dit omdat universiteiten en hogescholen ook wel eens hoor zeggen ‘geef het geld maar aan de instellingen en dan komt het wel goed.’ Maar tegelijkertijd wil ik dat er kaders worden gemaakt, om ervoor te zorgen er ook echt meer docenten komen.”

Docententeams moeten kunnen bepalen

De Ranitz betwijfelde of meer docenten wel altijd het juiste antwoord is. “Die kaders zijn belangrijk dat is niet het grote probleem. Maar ik weet niet of er in alle gevallen meer docenten moeten komen. Ik kan me voorstellen dat je echt moet investeren in ICT-omgeving om studenten op die manier te geven wat zij daarvan van verwachten. Ik vind ook dat docententeams zelf na moeten denken wat zij nodig hebben. Zij moeten –  nu er extra geld komt – ook zelf kunnen bepalen waarin geïnvesteerd kan worden.“

Op de vraag van Bussemaker hoe Teun Dekker het onderwijs in 2025 ziet had de UM-docent een helder antwoord. “Heel veel banken en in alle hoeken van de universiteit, zodat studenten en docenten met een kopje thee en stapels mooie boeken, gezellig, maar diepgravend en dwingend het gesprek met elkaar voeren.”

Einde aan leerfabrieken

Tijdens de lunch na afloop van de presentatie reageerde LSVb-voorzitter, Sara Spano op de Strategische Agenda. “We zijn blij dat er aandacht is voor kwaliteit, we zien hoopvolle ontwikkelingen. We gaan weg van het rendementsdenken, er wordt meer voor kwaliteit gekozen. Het lijkt erop dat er een einde komt aan de leerfabrieken. ”Voorzitter van de VSNU, Karl Dittrich intervenieerde na deze uitspraak van de LSVb-voorzitter, “maar ‘rendement’ moet wel blijven he, studenten moeten wel afstuderen.”

Op de vraag of de wens van het Maagdenhuis voor meer democratisering in het hoger onderwijs was overgenomen in de Strategische Agenda, reageerde de kersverse LSVb-voorzitter als volgt. “Deze agenda weerspiegelt niet alles wat we willen, maar er staan wel veel dingen in waar we blij mee zijn. Dat mogen we ook wel eens een keer benoemen.”

Te massaal en onpersoonlijk

Dittrich had zich tijdens de presentatie van de Strategische Agenda geïrriteerd aan een filmpje dat werd vertoond. In dat filmpje zei een voice-over, “veel studenten vinden hun opleiding te massaal en onpersoonlijk. Ze hebben weinig invloed op de invulling van hun studie en de nadruk ligt op kennis en minder op persoonsvorming. Docenten zijn druk en hebben weinig tijd voor persoonlijke begeleiding. Het hoger onderwijs is goed, maar om van wereldformaat te worden moet het nog beter.”

Dit beeld wilde de voorzitter van de koepel van universiteiten graag corrigeren. “Ik vond dat beeld in het filmpje veel te zwartgallig. Er werd gesuggereerd dat het over tien jaar allemaal veel beter gaat. Ik vind dat het nu al op heel veel plekken goed gaat. Iedereen is al bezig met die kleinschaligheid, universiteit zijn nu al aan het investeren met die voorinvesteringen van €200 miljoen.”

“We kunnen altijd verbeteren, maar is het nu slecht: nee. Kunnen we verbeteren: ja. Zitten er problemen: ja bij sommige instellingen en bij opleidingen met grote studentenaantallen. Moeten we daar extra in investeren: ja dat ligt in de rede.”

Waar de nood het hoogste is

Bij de 4000 extra docenten is het volgens Dittrich dan ook zaak om maatwerk te leveren. “Als je kijkt naar onze bachelors en masters betekent 4000 extra docenten, 1 docent extra per opleiding. Dus je moet die extra docenten inzetten waar de nood het hoogste is en dat is bij de grote opleidingen.”

Dittrich ontkende dat kwaliteitsafspraken een eufemisme zijn voor prestatieafspraken. “Het woord prestatieafspraken wens ik niet meer uit te spreken. Prestatieafspraken zijn gepercipieerd van boven naar beneden. Bij kwaliteitsafspraken gaat het veel meer om het gesprek op instellingsniveau, daar moet het gesprek plaats vinden. De lijn die hier wordt uitgezet is dat er intern afspraken worden gemaakt binnen de instellingen.”

Gewoon in het jaarverslag

Op de wens van Bussemaker om toch grip te houden op de bestedingen zei Dittrich. “Achteraf willen wij ons best verantwoorden, daar heeft de medezeggenschap ook echt een rol in. Ik vind ook dat de Raden van Toezicht daar een rol in hebben, dat kan dus heel goed intern. Die verantwoording hoeft dus helemaal niet extern, met monitors en dergelijke, maar gewoon in het jaarverslag.”

Voor de Vereniging Hogescholen was niet de voorzitter, Thom de Graaf vertegenwoordigd, maar de directeur, Ad de Graaf. Hij gaf te kennen dat “de ene De Graaf, de andere De Graaf vervangt.” De directeur van de VH reageerde tijdens de lunch allereerst op de uitspraak van NRTO voorzitter, Hans Hillen. Die had die ochtend in een interview in het Financieel Dagblad de hogescholen een bolwerk van de oude wereld genoemd, als het gaat om het aanbieden van het deeltijdonderwijs.

Hillen is van de oude wereld

De Graaf vond de uitspraak van Hans Hillen een compliment: “Dat vind ik fijn. De oude wereld heeft ook zo zijn voordelen, dat bleek ook wel vandaag. We gaan weer terug naar de persoonsvorming, de oude wijsgeren, het negentiende-eeuwse Bildungsideaal. Kijk het leuke van deze Strategische Agenda is dat hij volstrekt haaks staat op het beleid van NRTO.”

“De NRTO, dat is de nieuwe wereld, waarbij de persoonsvorming weg is en waarbij het alleen nog maar gaat om kwalificatie. De post-nieuwe wereld, die vandaag door Bussemaker is gepresenteerd gaat over de combinatie van de filosofie van Gert Biesta: van socialisatie, kwalificatie en persoonsvorming. Dat is ook wat wij als HBO doen. Kortom, als er iemand is van de oude wereld, dan is het wel Hans Hillen.”

Verder vond de VH-directeur het een goede agenda van Bussemaker, maar voorzag wel risico’s. “Er zijn twee risico’s, deze zijn niet van inhoudelijke aard. Eén risico is dat door de beeldvorming het idee kan ontstaan dat morgen het paradijs aanbreekt en er heel veel nieuwe dingen kunnen gebeuren met al dat geld. Echter, in 2021 komt er pas extra geld. Het tweede is dat als er een vertaling moet komen van prestatieafspraken naar kwaliteitsafspraken. Je wel moet uitkijken dat er niet allemaal weer controleerbare en meetbare afspraken worden gemaakt, dan kom je van de regen in de drup.”

Heel dicht bij ons

Verder vond de nestor onder HBO-bestuurders dat deze agenda heel goed aansluit bij de ambities van hogescholen. “Het rapport staat heel dicht bij ons. Dan gaat het over uitbreiding van ons onderzoek, meer lectoraten, fikse uitbreiding van de masteropleidingen. Dat soort noties sluiten heel erg aan bij wat wij al jaren zeggen en passen bij de positionering van hogescholen. Wij zijn daarom heel tevreden over deze agenda.”

In de ontwikkeling in de tijd biedt deze agenda ons veel kansen volgens de VH-directeur. “Het positieve is dat het nu op papier staat en dat het voor volgende kabinetten lastiger wordt om er weer afstand van te nemen. Dit soort politieke momenten als vandaag zijn wel behulpzaam om meer zekerheden voor de toekomst te creëren.”

 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK