Bussemakers gelijk

Nieuws | de redactie
1 oktober 2015 | Even leek het er op of Jet Bussemaker Nederland beroofd had van zijn dierbaarste eigendom: twee Rembrandts en vooral een ongekende eigendunk. De oplossing samen met Frankrijk verdient echter grote lof en dank. Waarom?

  1. We doen nu net of we zonder het dubbelportret van de twee Amsterdamse ‘nouveaux riches’ van de zeventiende eeuw niet konden leven. Feit is, dat geen haan kraaide naar het privébezit van de bankiersfamilie De Rothschild en niemand terugkeer eiste zoals Hellas doet met de Elgin Marbles van het Parthenon die in Londen als roofgoed uitgestald staan.

    Niemand heeft de voorbije jaren met De Rothschilds onderhandeld over verkoop of bruikleen voor vele jaren. Geen wonder. Pijbes cum suis waren te druk met de chaotische restauratie van het Rijksmuseum, dat jaren vertraagd en na vele overschrijdingen open zou gaan.  
     
  2. Jet Bussemaker verdient dus alle lof voor haar alertheid, dat zij met de Franse collega een deal sloot toen De Rothschilds wilden verkopen, maar geen koper konden vinden. Dat zij hierover geen mededelingen deed aan de zichzelf tot kunstredders van het land opblazende fractieleiders, was al even verstandig. Als je wilt dat in een subtiel onderhandelingsproces iets gaat lekken, moet je het aan zeven fractieleiders onder leiding van Alexander Pechtold vertellen!
     
  3. De deal met het Louvre zorgt ervoor, dat de twee portretten bij elkaar blijven en dat is kunsthistorisch gezien essentieel. Zo zijn ze ook gemaakt en bedoeld. Bovendien worden ze samen publiek zichtbaar en maakt het Louvre – met een veelvoud van het jaarlijks bezoek van het Rijksmuseum – straks permanent reclame voor Pijbes en zijn collectie. Elk ander museum in de wereld wordt groen van nijd als ze dit tot zich laat doordringen.
     
  4. Nog Hollandser zou toch de ‘pfennigfuchserei’ moeten aanspreken, dat ‘we’ nu twee schilderijen voor de prijs van één krijgen. De Franse belastingbetaler draait op voor de helft van de afkoopsom aan de puissant rijke Franse familie aan wie de fractieleiders en Pijbes €160 miljoen wilden doen betalen. Bussemaker bespaart ons land feitelijk €80 miljoen met haar deal. Kan ze mooi het Siriusproject mee voortzetten, bijvoorbeeld!
     
  5. Wie nu moppert dat ‘we’ de twee schilderijen ‘maar voor de helft van de tijd’ krijgen, heeft niet opgelet. Geen enkel museum in deze tijd kan zijn topstukken altijd in huis en op zaal hebben. Voor de grote expositie ‘De Late Rembrandt’ leende Pijbes een hele reeks essentiele schilderijen uit zijn collectie uit aan de musea elders in de wereld die met Amsterdam samen deze zeer dure en complexe tentoonstelling organiseerden.

    Vermeers ‘Meisje met de parel’ reisde zelfs jaren rond over de wereld terwijl het Mauritshuis dicht was. Honderdduizenden kunstliefhebbers in bijvoorbeeld Tokyo en Washington stonden uren in de rij om te komen genieten. Voor de Nederlandse kunst en het toerisme een onschatbare impuls.

    Het is volstrekt normaal dat zulke musea op deze manier hun collecties met elkaar delen en zo zulke exposities, kosten, risico’s en schoonheid delen. Zie bijvoorbeeld nu in het Van Gogh Museum de werken van Edvard Munch uit Oslo, zulks nadat daar de Van Goghs hebben gehangen. De combinatie Louvre-Rijksmuseum is rond deze twee schilderijen dan ook slim en zinvol.
     
  6. Dit soort combinaties komen in de kunsten steeds meer voor. De Metropolitan Opera in New York maakt bijvoorbeeld steeds vaker grote producties samen met collega’s als La Scala, Covent Garden en De Nederlandse Opera. Men kan simpelweg de kosten van excellente voorstellingen niet meer alleen dragen en deelt zo risico’s, regie, solisten, dirigenten en inspiratie. Niemand klaagt dan ‘we krijgen maar een halve opera’, integendeel. Immers, zo kon bijvoorbeeld Amsterdam een wereldzanger als Ambrogio Mestri in zijn glansrol van Falstaff ‘krijgen’, iets dat Nederland nooit alleen zou kunnen betalen.
     
  7. En dan is er nog iets aardigs. Als de Rembrandts in Amsterdam hangen zal het Rijksmuseum aan het Louvre voor hun ‘lege plek’ op zaal toch wel één van zijn mooie stukken moeten gunnen en omgekeerd. Het zou schitterend zijn om in Amsterdam bijvoorbeeld zo tijdelijk Titiaans meesterlijke portret van ‘Jongeman met handschoen’ op een prachtplaats in de Eregalerij te mogen zien.

    En voor Parijs zou tijdelijk één van de grote zelfportretten van Rembrandt een enorme trekker kunnen zijn. En beide zijn dan natuurlijk de mooiste PR voor Nederland, zijn kunst en zijn musea op een wereldpodium.
     
  8. Overigens, wie nu zo toeteren over de deal met het Louvre over ‘twee halve schilderijen’ – dixit Wim Pijbes – zouden even moeten denken aan een ander geval. Rembrandts mooiste portret – volgens vele kenners zelfs wellicht zijn beste schilderij – is niet zichtbaar voor het publiek. Hangt dit in een privécollectie in Parijs, USA of Dubai?

    Nee, bij een familie in Amsterdam. Het portret van Jan Six heeft de Nederlandse regering of het Rijksmuseum nooit opgeeist als nationaal erfgoed, dat publiek zichtbaar hoort te zijn. Het idee dat Nederland op één of andere manier recht zou hebben om schilderijen in andere landen op te eisen als nationaal bezit, is een beangstigend en benepen nationalisme en wordt door de situatie van het Six-portret de facto al ontzenuwd.

    Kortom, de uitkomst van de combinatie met het Louvre is in dit licht een parel van Europese samenwerking en van steun voor gezamenlijk Europees erfgoed. Kunsthistorisch is het correct dat de twee portretten bij elkaar blijven. Nederland krijgt privéstukken voor publieke tentoonstelling en een unieke exposure als kunstnatie in één van de grote artistieke centra ter wereld. Het kunstminnend toerisme naar Amsterdam krijgt een impuls van allure.

Deze deal bewijst nog eens wat de liefde, kennis en kunst gemeenschappelijk hebben. Zij worden mooier als men ze deelt. Het enige punt van kritiek dat men op Jet Bussemaker zou kunnen hebben? Dat zij zo defensief was bij het naar voren brengen van haar succes. 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK