Kom het Psalter zien
Voor alumni van de UU is de avond van 12 november een niet te missen moment. Zij kunnen dan in gesprek gaan met de grootste kenners van het Psalter en de tijd waarin dit geschreven, gedecoreerd en verlucht werd. En men kan die avond natuurlijk dit unieke kunstwerk uit de tijd van Karel de Grote zelf en detail bewonderen. Tot slot is er ook nog een discussie van hoogleraren en het publiek over ‘ geloof en wetenschap’.
De avond wordt geopend door een inleiding van Frits van Oostrom, de grote middeleeuwenkenner en schrijver van de standaardwerken over het Nederlands en de letterkunde in die eeuwen. Hij zal in een dialoog met PG Kroeger, de hoofdredacteur van ScienceGuide, het Psalter in zijn tijd, Umfeld en betekenis schetsen.
166 tekeningen uit 800
Daar is ook alle reden toe. Het Utrechts Psalter omvat immers een zeer eigenzinnige en artistiek uitdagende weergave van de 150 psalmen van David en zestien andere Bijbelse liederen. Het boek is gemaakt in of nabij het Franse Reims aan het begin van de negende eeuw, in de tijd van de renaissance van de antieke kunst, die door de hofcultuur van keizer Karel de Grote in het Europa van die jaren onder zijn bewind werd aangemoedigd.
De liefst 166 pentekeningen die bij de Bijbelse poëzie in dit handschrift zijn opgenomen, waren een product van de ‘avant garde’ van de kunst van die tijd, niet alleen om de inhoud maar ook om de stijl die is omschreven als nerveus, dynamisch, surrealistisch en zelfs ‘barok’. Het manuscript was een echte trendsetter en gold nog eeuwen later als inspiratiebron voor de productie van zulke handschriften van religieuze en literaire werken.
In 1716 werd het geschonken aan de Universiteitsbibliotheek Utrecht, die het sinds die tijd bewaart. Het prestigieuze Memory of the World Register van UNESCO is de enige lijst op het gebied van documentair erfgoed. In totaal staan er negen documenten uit Nederlandse bibliotheken op de lijst, waaronder het Dagboek van Anne Frank en Marx’ Communistisch Manifest en Das Kapital.
Mensenhulp is ijdelheid
Uiteraard zullen de twee gesprekspartners die avond over de artistieke en historische waarde en kennis over dit nieuwe Werelderfgoed van de Unesco vertellen. En over hun lievelingspsalm van David en hoe de kunstzinnige monniken van Keizer Karel dat Bijbelse lied verbeeld hebben. Van Oostroms favoriet is Psalm 60 “in de berijming van Nijhoff, mijn lievelingsdichter. en mij dunkt zeer relevant voor de gemeente van heden:
Wie voert mij met een vaste hand
tot in het hart van ‘s vijands land?
O God, die ons verstoten had,
trek met ons uit, wijs ons het pad,
want mensenhulp is ijdelheid.”
Sterk onze hand
Lievelingspsalm van PG Kroeger is Psalm 90, in de protestante traditie ook wel ‘de Oudejaarspsalm’ genoemd.
“Uw wenk alleen, al schijnt ons niets te deren,
Verbrijzelt ons, doet ons tot aarde keren;
Want in Uw oog zijn duizend jaren, Heer,
Een enk’le dag, een nachtwaak, en niets meer.
Laat Uw genâ ons met haar troost verrijken,
En laat Uw werk aan Uwe knechten blijken,
Uw heerlijkheid niet van hun kind’ren wijken;
Uw liefd’, Uw macht behoed’ ons voor bezwijken;
Sterk onze hand, en zegen onze vlijt;
Bekroon ons werk, en nu, en t’ allen tijd’.”?
