De flappen leggen verkeerd

Nieuws | de redactie
12 november 2015 | D66-prominent Hans Wijers vindt dat er niet steeds maar meer geld naar innovatie en onderwijs moet gaan, maar middelen gerichter geïnvesteerd moeten worden. In debat met werkgeversvoorman Hans de Boer ging het daarom om “heel goed onderwijs in die welvarende stadstaat Nederland.”

In Den Haag gingen de voorzitter van VNO-NCW, Hans de Boer, en Heineken CEO, Hans Wijers, met elkaar in gesprek over hoe we Nederland innoverend kunnen houden. Wat is er voor nodig om Nederland koploper te laten blijven in de huidige wereldeconomie? De vroegere D66-minister  van EZ bracht daar naar voren dat er niet steeds maar meer geld naar innovatie en onderwijs moet gaan, maar dat de middelen gerichter geïnvesteerd moeten worden.

Heel ver weg

De aftrap was de vraag hoe zij het Nederland van 2050 voor zich zien. Wijers vond “2050 wel heel ver weg, het is nu 2015 en als ik 35 jaar terug ga…. Wat hadden we ons toen voor ogen met de wereld? Dat vind ik moeilijk, mijn richtjaar is 2030. Ik hoop dat Nederland dan een kosmopolitische hub is, in een Europese Unie die een goede balans heeft gevonden tussen diversiteit en eenheid.”

“We hebben dan een heel dynamische economie. De arbeidsmarkt hebben we  laten inspireren door flex-security uit Denemarken, waarbij het heel makkelijk is om van baan te veranderen, omdat we dan eindelijk bereikt hebben dat er heel veel wordt geïnvesteerd in constante opleiding van de werknemers.”

“In 2030 hebben we ook – sinds 2016 – eindelijk de dalende trend  van investeringen in research aan universiteiten om weten te buigen en is de fundamentele R&D in ons land weer gaan groeien.  We hebben in 2030 ook een metropoolregio Amsterdam. Daar zit het kloppende hart van de economie.”

Waar je wiegje stond

Hans de Boer had wat minder materiële idealen voor 2050.  “Ik ben dan 95, ik weet niet of ik dan nog wel wil leven. Maar ik heb dan wel achterkleinkinderen en hoop dat die leven in een democratie. Al mijn idealen zijn niet economisch, dat wil ik ook wel even gezegd hebben, omdat ze die De Boer alleen maar kennen als een man die spreekt over bedrijfsleven en economie.”

“In 2050 moet het niet uitmaken waar je wiegje stond en of je man of vrouw bent, geel, bruin, wit, of zwart. Ik hoop dat er vrede heerst en wereldwijd geen sprake meer is van failed nations, want dat verschijnsel leidt wereldwijd tot nadelige effecten, ook voor Europa, ook voor Nederland.”

“Ik hoop dat we dan inderdaad leven in een welvarend land of eigenlijk een stadsstaat. Daarvoor zijn twee basisvoorwaarden voor nodig en dat is een ijzersterke economie, dat is geen doel maar een middel en een heel goed systeem van onderwijs en opvoeding. Daar zijn we al ongelooflijk mee onderweg.”

Deens model

Wijers werkte zijn gedachten uit in de richting van een zwaar accent op Leven Lang Leren, in de vorm van flex-security als in Denemarken. “Het is niet zo dat de werkgever de enige verantwoordelijkheid heeft als het gaat om Leven Lang Leren. Het is ook een verantwoordelijkheid van de werknemer. Daarom wil ik ook de relaunch van de Stichting van de Arbeid bepleiten. Die moet veel meer gaan doen dan elkaar de tent uitvechten over wat er met de loonsom moet gebeuren.”

“Wij moeten echt een LLL-opzet bedenken waar zowel werkgevers als werknemers beide gebruik van kunnen maken. Want als de werkgever het in zijn eentje moet doen, is die toch vooral met het heden bezig. De werknemer heeft het ook te druk. Daarom moeten we een behoorlijk dwingend systeem hebben, waardoor iedereen permanent bezig is zich te scholen. Dat hoeft ook helemaal niet zoveel te kosten, als je dat regelmatig doet. Dan is het mogelijk om je constant aan te passen aan een constant veranderende economie.”

Hans de Boer was wat bonkiger hier. Hij vindt bijscholing vooral een taak van de werknemer zelf. “U moet zich niet afvragen hoe u in de gelegenheid wordt gesteld hoe je leven lang kunt leren. U moet gewoon zorgen dat het gebeurt. U bent als werknemer verantwoordelijk voor uw eigen toekomst. U bent niet afhankelijk van derde partijen, u moet zorgen dat u bijblijft. Als u zegt ‘ik wil over vijf of tien jaar daar en daar staan’, dan moet u daar nu in investeren. En daar is niemand die u daarin tegenhoudt.”

Geen stel stumperds

“We kunnen heel veel leren van de Denen ook van de Duitsers, maar het mag niet zo zijn dat iedereen nu gaat denken ‘wat zijn we toch een stelletje stumperds’. We hebben namelijk een voortreffelijk land. We zitten in de top-3 van landen met de gelukkigste mensen ter wereld. Er zijn twee landen die ons voorgaan, dat zijn IJsland en Finland en ik zeg altijd: wie zou daar nu willen wonen?”

Bij de vraag of Nederland genoeg investeert in kennis en innovatie greep De Boer meteen in in de discussie. “Topsectoren? Daar zit niet heel veel geld in, we zitten er echt voor een dubbeltje op de eerste rij. Ik heb me in de zomer en voor de zomer een ongeluk lopen lobbyen om een verzonnen bezuiniging van €150 miljoen op innovatie om te buigen naar eerst nul en nu wat erbij. Dat heb ik echt met heel veel inzet gedaan, want dat vind ik zó belangrijk.”

“Dan komt er midden in de zomer een berichtje naar buiten dat de bejaarden een klein minnetje zouden ondervinden in de koopkrachtplaatjes,” zette hij daar tegenover. “Lodewijk Asscher is net terug van vakantie van Ameland ofzo en roept dan: ‘Dat kan écht niet’ en krijgt er in één klap 1 miljard bij. Zo gaat dat in de Nederlandse politiek. Vind ik dat verstandig? Nee, naar de toekomst toe moet je zorgen dat je verdienkracht op orde is. Zoals ze dat in Amsterdam zeggen: ‘de flappen leggen verkeerd’.”

Waar Europa faalt

“Je hoort mij niet zeggen dat €70 miljard voor sociale zekerheid en €4 miljard voor Economische Zaken andersom moet worden besteed. Maar enkele miljarden erbij aan de verdienkant zou niet verkeerd zijn. Dat is ook onze inzet voor bij de volgende verkiezingen.”

Hans Wijers wees juist hier op Europa. “Als er nu iets is waar een collectief belang is en waar we met zijn allen geld in moeten stoppen, dan is het in research. Als er echt één gebied is waar Europa in faalt – en Nederland ook nog steeds – is dat te erkennen. En daar dan ook genoeg geld voor ter beschikking te stellen voor onze toekomst.”

“We hebben fantastische universiteiten, zeven zitten in de top 150, maar er zit er niet één in de top-50. Als je daar aan zou werken en dingen omheen bouwt vanuit het idee van de triple-helix, dan kun je enorm veel meer welvaart creëren. Daar heb je gewoon collectieve middelen voor nodig, ook voor op de lange termijn.”

Scherpere keuzes

“Er wordt nog erg veel geld gebruikt om heel veel dingen tegelijk te stimuleren. Dat zie je heel vaak in ons land. Als je bijvoorbeeld kijkt naar het onderwijs zie je in de statistieken dat Nederland het gemiddeld goed doet, maar dat we niet zo goed scoren op het topniveau. We moeten dus aan onderwijs niet zozeer méér geld uitgeven, maar gewoon scherpere keuzes maken.”

“Ik geloof ook dat er niet zozeer meer geld van de overheid naar research moet gaan, maar dat er ruimte moet worden gecreëerd aan de fiscale kant. Aan de universitaire kant zal een aantal keuzes moeten worden gemaakt en daarmee meer geld voor prioritaire doelen veiligstellen.”

De Boer zou echter op het gebied van innovatie zijn hoop niet helemaal willen vestigen op Europa. “Juist binnen Europa moet je vreselijk bij de les zijn en zorgen dat je je eigen verdienkracht op orde hebt. Dus je moet die verantwoordelijkheid daarvoor niet wegleggen naar het Europese niveau. Je moet iemand hebben die eindverantwoordelijk is. De Nederlandse overheid moet daarom zeggen ‘Ík ben verantwoordelijk voor de concurrentiekracht en verdienkracht van de BV Nederland’.”

Amsterdam en Limburg

Extra geld ia dus voor de D66’er niet altijd de oplossing. Wijers ziet als voorbeeld voor de toekomst de metropoolregio Amsterdam. “Daar wordt heel goed samengewerkt onder leiding van de burgemeester en in de triple-helix hebben ze een aantal prioriteiten gesteld en daar werken ze met elkaar heel systematisch aan. Dat begint steeds beter te lopen. Dat is de manier om het te doen.”

Hans de Boer roemde op dit terrein wat in Limburg word verwezenlijkt door de Universiteit Maastricht met overheden en bedrijven samen, zoals rond de Chemelot Campus. “Met Chemelot zijn ze daar in Limburg goed bezig. In de chemie ontwikkelt men een brainport waar de provincie, het bedrijfsleven de universiteit goed samenwerken.” Dat gaf voor hem aan op dat geld alleen niet de oplossing is. “Als de factor ondernemerschap gemist wordt om wetenschap en kennis om te zetten in producten en diensten, dan hebben we er geen zak aan. Die factor ondernemerschap hoort erbij en dat moeten we bevorderen.”

Innoveren met aardappelzaad

“Om een voorbeeld te geven, ook leuk voor Hans Wijers. Laatst zat ik bij Henk Kamp, een praktische vent. Toen hadden we een paar voorbeelden die echt goed zijn, maar niet tot ontwikkeling komen. Zoals aardappelen kweken, niet uit pootaardappelen, maar uit aardappelzaad. Maar potverdorie, het komt maar niet los. We hebben toen een versnellingstafel opgericht. Hans is daar voorzitter van. Kamp en ik zitten daar zelf ook bij. Op één avond brengen we dan twee initiatieven bijeen die dan de mogelijkheid krijgen om een pitch te geven, zoals over die aardappelen.”

“Dan halen we er een paar lui bij van TNO, EZ en ondernemers die daar ook mee bezig zijn. Die onderzoeker moet dan aangeven:  ‘waar loop ik op vast, wat zou ik graag willen’. En dan gaat iedereen die onderzoeker in contact brengen met iemand die hem precies daarmee zou kunnen helpen. En dan gaan met die banaan. Zo moeten we het gewoon doen. Handen aan de ploeg.”

?


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK