Lectoren verdiepen lerarenopleiding
In hun notitie zeggen zij, dat “de kwaliteit en inhoud van de lerarenopleidingen een voortdurend onderwerp van gesprek en discussie zijn. Onderwijs is immers een sleutelvoorziening voor een samenleving en leraren (en dus ook de lerarenopleidingen) spelen daar een centrale rol in.”
De groep HBO-onderzoekers bestaande uit Gerda Geerdink (HAN), Jeannette Geldens (Hogeschool de Kempel), Paul Hennissen (Fontys), Lidewij van Katwijk (Stenden), Bob Koster (Fontys), Jeroen Onstenk (Inholland), Ietje Pauw (Katholieke Pabo Zwolle), Anje Ros (Fontys), Miranda Timmermans (Avans) en Lector van het Jaar 2013 Marco Snoek (HvA) zeggen in hun notitie dat hun vakgenoten “die actief zijn binnen de lerarenopleidingen individueel en gekoppeld aan hun lectoraatsthema een bijdrage leveren aan die discussie over de kwaliteit en inhoud van onderwijs en van de lerarenopleidingen, maar een collectieve bijdrage aan brede vraagstukken ten aanzien van het opleiden van leraren ontbreekt nog.”
Lectoren nauwelijks betrokken
Hun rol had nadrukkelijk inhoudelijk meer profiel mogen krijgen, vinden de lectoren. In hun notitie melden zij daarover het volgende. “In de zomer van 2015 verscheen de strategische beleidsagenda van de Vereniging Hogescholen ten aanzien van de lerarenopleidingen ‘Opleiden voor de toekomst’. In dit document staan de uitdagingen en ambities ten aanzien van de lerarenopleidingen in het hbo voor de periode 2015-2018 beschreven. Aan de totstandkoming van de beleidsagenda hebben verschillende partijen meegewerkt, maar lectoren zijn daar nauwelijks bij betrokken geweest.”
“Door middel van deze notitie willen we graag alsnog een bijdrage leveren aan het denken over de (ontwikkelagenda van de) lerarenopleidingen. De strategische beleidsagenda ‘Opleiden voor de toekomst’ is een mooi en realistisch document waarin een groot aantal betekenisvolle ambities voor de lerarenopleiding wordt geformuleerd. Het document is met recht een strategisch document, het gaat in op de verhouding van de lerarenopleidingen met de buitenwereld, op het stelsel van opleidingen en noodzakelijke aanpassingen daarvan, op de kwaliteit van de opleidingen en op manieren om die kwaliteit verder te ontwikkelen en te borgen, het gaat over netwerken, over samenwerking met de universitaire lerarenopleidingen, maar ook over samenwerking met het werkveld in het kader van opleiden in de school. Tot slot gaat het ook over de rol van onderzoek en hoe onderzoek vanuit lectoraten een rol kan spelen in de verdere ontwikkeling van de lerarenopleidingen.”
Weinig concreet
De lectoren constateren tegelijkertijd dat in hun opvatting “de beleidsagenda weinig concreet is over het proces van het opleiden van leraren zelf, over wat daarin centraal moet staan en hoe dat vorm moet krijgen in de directe interactie tussen lerarenopleiders en studenten. In het stuk van de lectoren worden de drie kernopgaven van de lerarenopleidingen benoemd, refererend aan het werk van Biesta: kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming.”
´Die kernopgaven vormen de opdracht en het kader voor opleiders, zeker ook in het licht van de voorstellen van het Platform Onderwijs2032. Als deze voorstellen voor het curriculum in het basis- en voortgezet onderwijs verder geïmplementeerd worden, dan zullen we als lerarenopleidingen onze studenten sterker moeten voorbereiden op het creëren van een goede balans tussen kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming.”
Vorm zou moeten krijgen
Hóe die kernopgave voor de lerarenopleiding en voor lerarenopleiders vorm zou kunnen (en wellicht moeten) krijgen, is dan ook het centrale punt en de belangrijkste uitdaging voor de lerarenopleidingen, zeggen de lectoren. “We willen hiermee een bijdrage leveren aan de discussies zoals rond Onderwijs2032 en rond Bildung, voeding geven aan het nadenken over de toekomst van de lerarenopleiding, en een extra dimensie toevoegen aan de strategische beleidsagenda door handen en voeten te geven aan de visie op onderwijs en opleiden en de implicaties van die visie voor de verdere ontwikkeling van de lerarenopleiding.”
Tot slot concluderen de opstellers van de lecotrale notitie dat “het opleidingsproces zich niet beperkt tot de initiële opleiding, maar een permanent en continu proces is. Een proces waarvan de basis gelegd wordt binnen de initiële lerarenopleiding, maar dat door gaat in de inductiefase en ook gedurende de verdere loopbaan van de leraar van belang blijft.”
De volgende drie vragen willen zij daarbij richting laten geven aan het gesprek binnen de opleidingen:
1. Wat zijn de doelen bij het opleiden van leraren?
2. Hoe vertalen we die doelen naar leeractiviteiten en leercontexten voor (aankomende) leraren?
3. Op welke wijze kunnen we de verschillende leeropbrengsten zichtbaar maken en evalueren?
“Het belang dat we hechten aan het vinden van goede antwoorden op deze vragen heeft te maken met het besef dat leraren de sleutelfactor en sleutelactor zijn in het leren van leerlingen. Vanuit dat besef zijn we er ook van overtuigd dat de lerarenopleider een sleutelfactor en een sleutelactor is in het leren van (aankomende) leraren. Dat betekent dat binnen teams dezelfde drie vragen ook gesteld kunnen en moeten worden ten aanzien van de kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming van lerarenopleiders.”
