Vlamingen en Britten als rolmodel
Het was een hoogtepunt in zijn politieke carrière, want Jasper van Dijk van de Socialistische Partij had voor de behandeling van zijn intitatiefnota in de Tweede Kamer zelfs zijn ouders uitgenodigd op de publieke tribune. Tijdens het Kameroverleg verdedigde hij de daarin opgenomen voorstellen en ging op zoek naar steun vanuit de Kamer en andere fracties.
De wet belemmert niet
Minister Bussemaker zag zelf in haar schriftelijke reactie weinig in Van Dijks plannen om de universiteit te democratiseren. Tijdens het overleg toonde zij zich inschikkelijk en gaf aan dat er geen enkele belemmering in de wet is om bijvoorbeeld een rector van een universiteit te kiezen, als een universiteit dat wil. Ook gaf zij aan dat zij graag wil kijken naar voorbeelden van democratie in Vlaanderen in Engeland en beloofde hierover een brief.
SGP, CDA en bovenal de VVD grepen dit debat aan om nogmaals te pleiten voor vervolging van de bezetters van het Maagdenhuis vanwege de schade die daar was aangebracht. Zij dienden met steun van de PVV een motie in om de UvA te laten dwingen studenten alsnog strafrechtelijk te vervolgen. Pieter Duisenberg (VVD) zei na afloop van het debat tegen ScienceGuide. “De minister zal ongetwijfeld onze motie niet uitvoeren, maar dit gaat wel om geld van de belastingbetaler. Er is hier sprake van willekeur. Dat Bussemaker hier niets aan doet, komt omdat de linkse elite elkaar de hand boven het hoofd houdt.”
Experiment als alibi?
Van Dijk had in zijn betoog het voorstel gedaan om op één universiteit te experimenteren met een bestuur dat gekozen wordt door studenten en docenten. Daarbij zou de Raad van Toezicht afgeschaft kunnen worden. Dit experiment kreeg van geen enkele partij steun. Paul van Meenen (D66) vond bovendien dat de hervorming van het HO op zo’n manier veel te langzaam ging. Hij schetste in dat verband hoe pilots en andere instrumentaria vaak als een alibi voor passiviteit gaan werken.
“Wij maken hier voortdurend mee, dat er allerlei beleidsvoorstellen in de vorm van een experiment gebeuren. Zolang zo’n experiment loopt besluiten we helemaal niets, want het moet eerst geëvalueerd worden. Het grote risico is dat we tot 2020 kijken wat dat experiment in Amsterdam oplevert. Daar heb ik geen zin in. Ik wil dat de medezeggenschap gewoon vanaf volgend collegejaar overal versterkt is, ook op plekken waar een bestuur dat helemaal niet wil. Ik wil het wel.”
Dit riep de vraag op welke ruimte universiteiten de facto allang hebben om te experimenteren met nieuwe bestuursvormen. De minister zag weinig belemmeringen. “Er kan al heel veel. Bovenop de minimum-bepalingen in de wet is er al heel veel mogelijk en kunnen instellingen heel ver gaan met experimenten.”
Leidse waarschuwing
Daarbij noteerde de minister wel een aarzeling over de rol van de Raad van Toezicht. “Ik heb zelf wel veel aarzelingen met een experiment waarbij de Raad van Toezicht niet meer functioneert. Kijk naar ROC Leiden, ik moet als minister op een gegeven moment dan wel een functionaliteit hebben om bestuurders die zich misdragen aan te kunnen spreken. Ik denk ook dat de heer Van Dijk dat niet zou willen.”
Bussemaker liet weten dat er nog genoeg andere vormen bestaan waarmee men zou kunnen experimenteren. “Dan denk ik aan Vlaanderen waar de rector door de academische gemeenschap wordt gekozen. Of aan Engeland waar men gemengde councils heeft met brede vertegenwoordiging van studenten en personeel en buitenstaanders, uit de internationale wereld en het bedrijfsleven.”
Over het Britse bestuursmodel had de minister positieve verhalen gehoord. “Ik hoor hier in Nederland dat mensen enthousiast zijn over zo’n model. Want bij ons staan studenten toch al snel tegenover het bestuur van de universiteit. Dus ik ben bereid om die voorbeelden uit het buitenland eens wat uitgebreider te beschrijven, want dat kan de discussie hier in Nederland helpen en voeden. Ik ben altijd bereid om daarover te debatteren en te kijken of daar interessante lessen voor Nederland in zitten.”
