Geen gratis bier voor iedereen

Nieuws | de redactie
27 januari 2016 | “Ik krijg hier het idee dat als ik het onderwijs dit jaar niet gratis gemaakt heb, dat ik het niet goed gedaan heb als LSVb-voorzitter.” Stefan Wirken verdedigt in het Maagdenhuis zijn plan voor flexstuderen en de PvdA zet in op nieuwe modellen voor HO-bekostiging.

In het Maagdenhuis debatteerden studenten en beleidsmakers over flexstuderen. Tweede Kamerlid Mohammed Mohandis (PvdA) ging in een panel met voor en tegenstanders van die gedachte de degens kruisen. Samen met de VVD en de LSVb wil Mohandis namelijk een pilot op de HvA en UvA laten starten om een aanpak met flexibel studeren . Studenten betalen dan niet meer het volledige collegegeld, maar betalen per vak.

Eigen route bepalen

Mohandis zette uiteen voor wie dit experiment in zijn ogen bedoeld is. “Flexstuderen kan heel goed zijn voor studenten die de mogelijkheid zoeken om te studeren op een manier die beter bij hen past. Deze studenten kunnen hun eigen route bepalen en het curriculum zo uitsmeren, dat ze er wat langer over kunnen doen.  Flexstuderen lost vooral een probleem op voor een groep die naast zijn werk of studentenbestuur ook wil studeren. En het kan daarnaast een oplossing bieden voor deeltijdstudenten en ouderen die gaan studeren.”

Jarmo Berkhout, Maagdenhuisbezetter van het eerste uur, noemde dit het zoveelste voorbeeld van rendementsdenken. “De problemen werden hier heel pregnant duidelijk ten aanzien van rendementsdenken. Het flexstuderen maakt de problemen op de universiteit alleen nog maar erger. Het is in die zin een heel slecht plan.  We zijn het met z’n allen wel over eens dat er bepaalde problemen zijn in het hoger onderwijs, maar daar is flexstuderen niet een oplossing voor.”

Studeren gratis maken

“Als we willen dat mensen zich goed kunnen ontplooien, zoals zitting nemen in een bestuur of werken naast hun studie, moet het mogelijk worden om langer te studeren. Daarvoor is dit niet de oplossing. Als wij écht een kenniseconomie willen, dan moeten we meer investeren in het onderwijs.  We zouden dan studeren gratis kunnen maken.”

Student-assessor van het UvA-HvA CvB, Lianne Schmidt was juist wel enthousiast. “Als je naar de voorwaarden voor studeren van nu kijkt, dan zie je nu dat er in Nederland één model bestaat en dat is vooral bestemd is voor 18-jarige schoolverlaters. Studenten die instromen en dan netjes in drie jaar 180 studiepunten moeten halen. Daarom zou het wel mooi zijn als er meer opties zijn die overeenkomen met de realiteit van het studeren van nu. Want er zijn heel veel mensen die in het huidige model niet passen.”

Schmidt vond daarom dat flexstuderen eerder een probaat middel kan zijn om het rendementsdenken een halt toe te roepen. “Studenten ervaren een druk om heel snel af te studeren, niet alleen vanuit de universiteit, maar ook door het leenstelsel. De overweging of een student iets naast zijn studie gaat doen, hangt niet alleen af van de vraag of zijn of haar studiepunten geldig blijven. Het gaat ook om de vraag: ‘ga ik mij hier dieper voor in de schulden steken?’ Die afweging wordt makkelijker met flexibeler studeren, want dan kun je voor minder geld minder studiepunten volgen. Dan kan dit plan financieel zeker een verschil maken.”

Ik sta er ook achter

Stefan Wirken van de LSVb had de laatste tijd veel kritiek gekregen op ‘zijn plan’. Dus benadrukte hij nog maar eens dat het niet zijn eigen plan is. “De LSVb heeft een dergelijk plan al in 2014 bedacht en dit toen gepresenteerd aan de minister. [U leest hier de oorspronkelijke voorzet vanuit de LSVb] Maar ik ben nu voorzitter van de LSVb en draag dit plan uit en ik sta er ook achter. Het is allereerst goed op te merken dat wij niet pretenderen met dit plan alle problemen in het onderwijs op te lossen. Dit is een plan om iets aan de betaalbaarheid van studies te doen.”

“Er klinken veel misverstanden over. Heel veel mensen zeiden:  ‘als je meer vakken wilt doen, dan wordt het duurder.’ Laat het voor eens en altijd duidelijk zijn: je mag als student altijd kiezen. Als jij meer vakken wilt volgen, doe dan vooral niet mee in zo’n flexroute. Doe alleen mee als het voor jou voordelig is.”

Problemen met Leven Lang Leren

PvdA’er Mohandis wees in zijn bijdrage er extra op dat dit plan naadloos aansluit bij de noodzaak en de plannen om het Leven Lang Leren vlot te trekken. “Op dit moment kunnen we ons afvragen of er genoeg oplossingen zijn voor dat probleem hier in Nederland. We zien nu dat we niet genoeg geregeld hebben voor groepen als mensen die op hun dertigste nog een master willen doen. We zullen naast de bestaande mogelijkheden meer opties moeten gaan verkennen. Daarom nu een experiment om er vooral van te leren, zodat we zoiets later voort kunnen zetten.”

Berkhout zag ook hier de pluspunten niet helder worden. “Investeren in het onderwijs in de vorm van het betaalbaar maken van het onderwijs voor iedereen door middel van lager collegegeld valt echt niet in de categorie ‘gratis bier voor iedereen’. De politiek heeft het onderwijs steeds duurder gemaakt. Toen ik begon met studeren was mijn collegegeld €1600 en nu is het meer dan €2000 en dat komt echt niet alleen door de inflatie.”

ScienceGuide is getuige

Wirken was dat op zich wel eens met de bezetter van het Maagdenhuis, maar erkende dat het collegegeld verlagen of zelfs afschaffen weinig realistisch is op dit moment. “Gratis onderwijs is een interessante gedachte, maar het afschaffen van collegegeld kost jaarlijks ongeveer anderhalf miljard. Ik wil zeker meedenken hoe we dit kunnen realiseren. Maar zoals gezegd, flexstuderen is niet de oplossing voor alle problemen in het hoger onderwijs. Zo willen wij ook meer democratisering en betere docentkwaliteit. Zo gezien is flexstuderen een oplossing voor een klein probleem.”

“Ik krijg hier het idee dat als ik het onderwijs dit jaar niet gratis gemaakt heb, dat ik het niet goed gedaan heb als LSVb-voorzitter. Ik doe ontzettend mijn best om voor heel veel mensen het onderwijs goedkoper te maken en dit is daarvoor een stap in de goede richting. Als je straks per jaar één vak volgt betaal je €400 collegegeld. Dat is nog maar €400 van gratis vandaan en een stuk verder weg van de €2000 van het huidige collegegeld.”

Het PvdA-Kamerlid stelde daarom in de discussie dat hij wenste dat deze pilot nog maar het begin was van de discussie over een ander bekostigingsmodel in het hoger onderwijs. “Ook tijdens de Maagdenhuisbezetting werd gezegd dat het financieringssysteem niet heilig is. Dan zeg ik: laten we via een experiment kijken – en nu ga ik iets fundamenteels zeggen, ScienceGuide is getuige –  hoe we in Nederland toe zouden kunnen gaan naar andere bekostigingsmodellen in het hoger onderwijs. Dan kun je niet alles laten zoals het nu is. Dan zal je moeten kijken of er andere manieren mogelijk zijn.” 


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK