Nederland zeer alert in aanpak infecties
Heymann sprak bij de lancering van het One Health Center NCOH, waarin universiteiten en ziekenhuizen hun kennis en R&D integreren op dit terrein. Hij kwam direct uit de spoedsessie van de WHO over de verspreiding en risico’s van het zika-virus. Eem helderder signaal van de actualiteit van dit type onderzoek kon hij niet geven. De voorzitter van Public Health England is zelf hoogleraar in dit veld en leidt tevens het Centre on Global Health Security in Londen.
Nederland hotspot
Hij prees de Nederlandse kennisinstellingen voor de snelheid waarmee zij binnen een jaar met het NCOH een interdisciplinaire opzet in het leven hebben geroepen. Weinig landen zijn zo alert op dit terrein en spelen daarbij een voortrekkersrol wereldwijd. De initiatiefnemers wezen erop, dat ons land hier een soort hotspot is, omdat het als handelsnatie intensieve verbindingen heeft over op aarde en met 17 miljoen mensen en 120 miljoen dieren – waarvan 97 miljoen kippen en 12 miljoen varkens – op een klein territorium zowel kwetsbaar als ‘leerzaam’ is.
“Health is global”, onderstreepte Heymann en zo leren denken, analyseren en beleid ontwikkelen, is vaak nog een moeizaam leerproces. De aanpak tot nu toe is veelal: ‘ontdek bij mensen, bestrijd bij dieren’. De ‘gekke koeien ziekte’ en Q-koorts waren daar voorbeelden van en Heymann liet daarbij zien hoe buitengewoon kostbaar de impact daarvan voor de samenleving kan zijn. Deen van de gevolgen is, dat onderzoekers naar de gezondheid van mensen en van dieren veel meer met elkaar zijn gaan samenwerken en de weg naar interdisciplinaire werkwijzen zijn ingeslagen. De aanpak kan zo de kant op van: ‘ontdek bij dieren, voorkom verspreiding’.
Vleermuizen in palmboom
Een voorbeeld van de complexiteit en interdisciplinaire verfijning die met behulp van de One Health benadering aanpakt kan worden gaf Heymann uit onderzoek in Bangladesh. Men had door analyses van de verspreiding van ebola in Afrika de sterke indruk gekregen, dat het virus onder meer via vliegende eekhoorns en vleermuizen verspreid kan worden. Zou dat ook bij andere ziekten het geval zijn en hoe zou dat dan kunnen?
Een uitbraak van een besmetting met het nipah-virus in Bangladesh zorgde daarom voor veel vragen en onzekerheden. Daar speelde immers de junglewereld en het jagen op besmette chimpansees geen rol. Men kwam er bij het onderzoek ter plekke onder meer achter, dat het virus sterk verspreid was in rurale gebieden waar men palmwijn produceerde.
Wat bleek? Vleermuizen urineren in de nacht in de palmbomen, war de dorpelingen het sap van winnen en zo raken de potten waarmee zij dat sap aftappen besmet. Een filmopname van een ‘s nachts boven zo’n pot piesende vleermuis wekte bij de lancering van het NCOH dan ook grote hilariteit. Het gevolg van dit onderzoek was, dat men de dorpsraden informeren ging en de mensen de potjes in hun palmbomen van een deksel ging voorzien. De verspreiding van nipah-besmettingen was daarna ten einde.
Zorg om antibiotica
Het nieuwe centrum van onder meer de UU, AMC en Wageningen zal vanuit zulke ervaringen het onderzoek op een brede reeks van disciplines gaan integreren en een kennisinfrastructuur inrichten die ons land zijn leidende rol verder laat versterken. Minister Schippers benadrukte bij de lancering, dat ook het thema van de antibiotica-resistentie zo’n interdisciplinaire aanpak behoeft, omdat ook daar ziekten bij mens en dier veel zorgen en vragen oproepen.
Deze prioriteit wordt door het NCOH ook opgepakt en Nederland zet hier zwaar op in tijdens het EU-voorzitterschap. Schippers kondigde extra investeringen aan in onderzoek op dit terrein, reeds nu €25 mln extra.
