Klap voor astronomie
De Nederlandse sterrenkunde en de Europese ruimtevaart betreuren het verlies door het overlijden van Roel Gathier. Als directeur van SRON en leider van de programmacommissie SPC van de ESA speelde hij een grote rol bij de ontwikkeling van missies en verkenningen in het heelal.
Vingerafdrukken in het universum
Nederland heeft op deze terreinen een krachtige rol weten te spelen, mede dankzij de kwaliteiten die Gathier daarbij wist in te brengen, ook op internationaal en Europees terrein. SRON, Netherlands Institute for Space Research, speelde onder zijn leiding een leidende rol bij de röntgen- en infrarood-astrofysica. De metingen van infrarood- en röntgenstraling uit het heelal en het begrip van de betekenis daarvan zijn “twee speciale assen van de internationale astrofysica, waar het onderzoek in ons land een vooraanstaande rol heeft opgebouwd,” vertelde Gathier aan ScienceGuide bij de vijftigste verjaardag van het wetenschappelijk ruimteonderzoek in ons land.
De door hem sterk aangewakkerde profilering van ons land in de Europese ruimtevaart bood daarbij “onze wetenschap en hightech industrie grote kansen. Dat heeft geleid tot de meest geavanceerde infrarood-ruimtetelescoop die ooit is gemaakt, de Herschel-satelliet van ESA, die op anderhalf miljoen kilometer van de aarde het heelal bestudeert.” In die ruimtetelescoop zat een instrument dat onder leiding van Nederland was gebouwd, de moleculenjager HIFI. “Deze rafelt de infrarode straling uit het heelal uiteen en kan zo de ‘vingerafdrukken’ van moleculen in het universum vinden. Dit product van SRON is het meest geavanceerde instrument dat ooit op dit gebied is gemaakt.”
Europees leiderschap
Gathier keek vanuit het onderzoeken de ontdekkingen in het heelal altijd graag naar de inspiratie en innovatie die dit op aarde vervolgens kon bieden. Enthousiast vertelde hij bijvoorbeeld hoe “SRON superkleine chips ontwikkeld heeft voor de rekenklussen aan boord van ruimtemissies. Hoe lichter, hoe kleiner, hoe beter je een grote missie naar een andere planeet zou kunnen laten gaan. Dat is dus voor een reis naar Mars, ooit in komende decennia, heel zinnig. Maar ook nu en hier al. We proberen met anderen inmiddels die kleine chips naar de markt te brengen.”
Zijn kwaliteiten en verdiensten zorgden ervoor dat Roel Gathier in 2014 werd benoemd tot voorzitter van de wetenschappelijke programmacommissie (SPC) voor de Europese ruimtevaart bij ESA. Daar ging hij de besluitvorming trekken over wetenschappelijke missies van ESA en bepaalde in zijn rol daarmee de inhoud van het programma van de ruimtevaart van Europa voor het onderzoek in en naar het heelal, van onze buren in het zonnestelsel tot aan de randen van het universum. Het is voor de wetenschap en voor Europa een groot verlies, dat hij zijn werk in deze rol niet heeft kunnen vervolmaken.
