Ambitie over generaties
Sharma komt uit een echt ondernemersgezin, maar verruilde zelf jaren geleden het ondernemerschap voor het onderwijs en onderzoek. Als professor aan de Grossman School of Business van de University of Vermont verspreidt ze nu haar kennis over familiebedrijven over de wereld.
Volgende generatie achter het stuur
Eigenlijk is de term bedrijf niet helemaal juist. Liever praat ze over ‘enterprises’, juist omdat families hun oog houden op de lange termijn. Ze zijn bereid het ene bedrijf te sluiten, om een radicaal andere koers te kiezen, als dat voor de familie wenselijk is. “Ze hebben de ambitie om over generaties te blijven bestaan en zijn daarom voortdurend aan het innoveren om zo duurzame groei te bereiken.”
Dat is niet altijd makkelijk in een wereld waarin de levensduur van producten steeds korter wordt, maar familiebedrijven hebben hun onderneming vaak zo ingericht dat meebewogen kan worden met die ontwikkelingen, ziet Sharma. “Ze hebben vaak goed oog voor hoe zij een volgende generatie in het bedrijf achter het stuur kunnen zetten. Daar is veel aandacht voor, er wordt veel aan gedaan om oprechte interesse te tonen in wat iemand in de familie echt wil.”
Dat betekent dat als de zoon of dochter in een familiebedrijf rond bijvoorbeeld motorische voertuigen een echt andere interesse heeft, daar de ruimte voor wordt gegeven. Ook hebben grotere familiebedrijven vaak allianties met bedrijven in binnen- en buitenland en vindt er onderling veel uitwisseling van kennis en talent plaats, weet Sharma. Op die manier vindt iedereen zijn plek en doet in verschillende omgevingen onmisbare ervaring op.
Focus op andere markten
Het in stand houden van familiebedrijven kan op verschillende manieren. Zo kan er gekozen worden voor een focus op andere bedrijfstakken of markten, om zo het in de familie aanwezige talent te benutten. Of er wordt iemand van buiten de familie bij het bedrijf betrokken. In Japan gaan ze zelfs zo ver dat men hoopt op een dochter om zo een via een huwelijk een goede opvolger voor het bedrijf te vinden, vertelt Sharma. Zo zijn er, ondanks de gelijkenissen, ook verschillen in hoe familiebedrijven worden gerund in de wereld.
Ook op het gebied van kennisoverdracht in familiebedrijven zitten nogal eens verschillen. Het benutten van (inter-)nationale allianties om kennis en ervaring op te doen is een beproefde methode, maar Sharma vertelt dat het in Latijns-Amerika ook gebruikelijk is dat hele families samen de schoolbanken in gaan om hun kennis rond een bepaald onderwerp bij te schaven. “Daar liggen best kansen voor Windesheim. Samen leren, kennis absorberen is heel waardevol. Misschien is het mogelijk om speciaal voor families cursussen van een week aan te bieden.”
Zwolle is daarvoor de aangewezen plek. De regio kent voor Nederland een bovengemiddeld aantal familiebedrijven een heeft in het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven van Windesheim de infrastructuur en kennis in huis om dat te organiseren. “Dat heeft te maken met de geworteldheid van bedrijven hier,” denkt lector Ilse Matser. “In de Randstad zitten toch meer de multinationals.”
Minder gehecht aan tradities
Matser ziet wel dat er een afname plaatsvindt in de vanzelfsprekendheid van het doorzetten van familiebedrijven. “We zijn wel aan het individualiseren en hechten minder aan familie en tradities dan in bijvoorbeeld Zuid-Europa.”
Omdat de waarden die familiebedrijven herbergen waardevol zijn voor het bedrijfsleven in het algemeen, is het volgens Matser van belang om dat te herwaarderen. “Soms zijn bedrijven te klein om zelf die kennis te delen en verstevigen. Wij zijn er daarom om die ondernemers met elkaar in contact te brengen, om dat gesprek te faciliteren.”
Ook in het onderwijs op Windesheim probeert Matser met het Expertisecentrum die kwaliteiten naar boven te brengen. “We willen dat nog breder uitdragen in het onderwijs. We hebben goed op de radar welke studenten bij ons afkomstig zijn uit familiebedrijven. In hoe we dat in het onderwijs kunnen incorporeren, willen we de komende tijd stappen gaan zetten.”
