Brexit destructief voor hoger onderwijs
Oxford en Cambridge kunnen lid blijven van de LERU, de liga van Europese topuniversiteiten. “De ETH en Lausanne uit Zwitserland zijn ook gebleven na dat referendum daar. Wij zijn geen EU-gerelateerde club, maar hebben een breder bereik in het academisch onderwijs en onderzoek,” zegt UU-rector Bert van der Zwaan.
Alarm bij Britse universiteiten
De bijeenkomst van de rectores van de liga in Utrecht werd toegesproken door minister Bussemaker en Eurocommissaris Moedas en de discussies waren openhartig en bemoedigend geweest. De zorgen bleken groot, niettemin. De meest actuele becijfering van Brexit-effecten voor R&D en hoger onderwijs hebben de Britse universiteiten in een alarmfase gebracht.
“Oxford en Cambridge zullen wel overleven. Zij zijn wereldleiders op sommige wetenschapsgebieden. Maar andere instellingen verliezen zoveel van hun financiering en internationale toestroom, dat zij zware klappen zullen krijgen,” zegt LERU-secretaris Kurt Deketelaere. Maar ook de top-universiteiten maken zich grote zorgen, benadrukt hij. “Het gaat niet eens zozeer om geld uit Brussel, om deelname in Horizon 2020 in enge zin. De kern van hun zorgen is het verlies van de internationale relaties met de kennisinfrastructuur van de rest van Europa. Je staat als land aan de marge en telt niet meer mee in de lange termijn beslissingen.”
Een afschrikwekkende vingeroefening
Deketelaere heeft hierover zelfs in de onderzoekscommissie van het House of Lords in Londen als getuige-deskundige zijn zorgen en die van de LERU-collega’s in het Europese hoger onderwijs naar voren gebracht. Het idee dat na een Brexit de relaties snel herschikt kunnen zijn alles min of meer op vertrouwde voet voort kan, moest hij daar ontnuchteren.
Ook Van der Zwaan ziet dit als een illusie. “Kijk naar Zwitserland. Na hun referendum zou dat ook wel gebeuren, zeiden velen. Het is echter nog steeds een groot punt van zorg dat onopgelost blijft. Dat is al een mini-Brexit, bijna een afschrikwekkende vingeroefening.”
Als men er met de Zwitsers niet uitkomt – omdat men geen à la carte regeling kan sluiten die een individuele niet-EU-staat alleen maar privileges geeft – dan kunnen zij niet meer deelnemen in de European Research Council. Daar halen Zwitserse instituten en geleerden nu nog veel lange termijn investeringen via ERC-grants binnen. “Als dat zo niet langer kan, dan wordt Zwitserland een soort Botswana of Chili, wat betreft de relaties met de wetenschap in Europa. Gezien de hoge kwaliteit die zij bieden, zou dat zeer problematisch zijn,” zegt Van der Zwaan.
