Minister dreigt wet in te trekken
Gisteravond werd in de tweede termijn van de Kamer gedebatteerd over de wet bescherming namen en graden in het hoger onderwijs. Er kwamen veel onderwerpen aan de orde, zoals Eppo Bruins (CU) het kernachtig verwoordde. “Deze wet behandelt drie dingen, die eigenlijk apart behandeld zouden moeten worden: de bescherming van graden, de bescherming van namen en het vastleggen van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef, inclusief sancties.”
De Kamer steunde op veel onderdelen deze wet, maar de Kamer kwam lijnrecht tegenover de minister te staan bij de discussie over de volkomen cyclus-eis. Deze eis bestaat eruit dat nieuwkomers in het bestel een volledige onderwijscyclus moeten doorlopen alvorens zij in aanmerking kunnen komen voor een Toets Nieuwe Opleiding van de NVAO.
Schrappen uit de wet
Onlangs heeft een private aanbieder met succes deze eis in de wet aangevochten bij de Raad van State. De minister en de NVAO meldden daags na deze uitspraak dat zij de wet daarom aan zouden passen, omdat zij zeer hechten aan deze cyclus-eis. De Kamer denkt daar anders over.
De VVD en CDA hadden een amendement ingediend om deze eis te schrappen uit de wet, omdat dit innovatie in het stelsel zou tegenhouden. De meerderheid van de Kamer is kritisch op deze eis, de PVV en D66 hadden ook al vraagtekens gesteld bij het nut van deze bepaling.
Pieter Duisenberg (VVD) zette in het debat uiteen waarom hij dit amendement had ingediend. “Door de volkomen cyclus-eis moet je — dat is de ervaring van de opleidingen en instellingen die van de niet-bekostigde kant proberen om een hoger onderwijs opleiding op te starten — studenten werven voor een opleiding zonder dat je ze een graad kunt beloven. Deze opleidingen komen in een soort vicieuze cirkel of in een kip-eiprobleem terecht waar je als nieuwkomer niet of moeilijk doorheen komt.”
Innovatie wordt belemmerd
Duisenberg deed daarom een oproep aan de Kamer om zijn amendement te steunen. “Het artikel met de volkomen cyclus-eis heeft slechts als resultaat dat innovatie en nieuwe toetreders tot het hoger onderwijs worden belemmerd. Ik vraag voor dit amendement steun van de partijen die innovatie in het hoger onderwijs belangrijk vinden.”
De minister zette in haar beantwoording uiteen waarom zij na de uitspraak van de Raad van State deze aanpassing in de wet wil. “Als wij de wet niet repareren, dan heb ik geen enkel doelmatig instrument om vooraf de kwaliteit te toetsen, anders dan een papieren toets. Nu beoordeelt de NVAO bij een volkomen cyclus-eis de feitelijk bewezen kwaliteit. Zij beoordeelt niet alleen de plannen die een opleiding heeft, maar ook of de opleiding die goed uitvoert, of de eindtoets voldoet en of studenten de kwaliteit krijgen waar ze recht op hebben. Als de rol van de NVAO bij die volkomen cyclus-eis wegvalt, is de kwaliteit niet bewezen.”
Moet ik mij beraden
De minister dreigde daarom om de wet in te trekken als de Kamer dit amendement toch steunt. “Kortom, ik zeg met nadruk dat ik het amendement van de leden Duisenberg en Rog sterk ontraad. Ik vind namelijk dat het geen recht doet aan een van de belangrijke pijlers, waarvan ik dacht dat wij het er met elkaar over eens waren. Ik ben ervan overtuigd dat ook met het huidige stelsel innovatie in het hoger onderwijs nog steeds mogelijk is. Indien dit wordt aangenomen, moet ik mij beraden op het geheel van deze wet. Dat raakt namelijk aan een zeer belangrijk onderdeel van de kwaliteitsborging van het hele stelsel van hoger onderwijs.”
Dit dreigement van de minister zorgde voor bezorgdheid bij Jasper van Dijk (SP) omdat al die andere elementen in deze wet dan niet gerealiseerd worden. “Begrijp ik het goed dat de minister nu de zogenaamde ‘nucleaire optie’ op tafel legt? Zegt ze: als het amendement op stuk nr. 18 wordt aangenomen, ga ik mij beraden op de wet? Beseffen de indieners ook dat al die mooie dingen, te weten de bescherming van namen en graden en de bevordering van maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef, dan niet meer gerealiseerd zullen worden? Heb ik dat juist?”
De minister moest inderdaad erkennen dat dit dan het geval zou zijn. “Ja, dat klopt. Als dit amendement wordt aangenomen, dan bereik ik wel wat op het terrein van namen en graden en maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef. Als ik daarmee echter tegelijk de deur openzet voor een situatie die ik zeer onwenselijk acht vanwege toch een van de kernverantwoordelijkheden die ik draag als minister, namelijk het garanderen van de kwaliteitsborging van het hoger onderwijs, ook van nieuwe opleidingen en nieuwe instellingen, dan heb ik daar wel buitengewoon veel moeite mee.”
Frans van Heest
