Geen toetsfabriek
“Het leven lang leren blijft een moeilijk agendapunt in Nederland.”, zo leidt Hendri Ponds (NVAO) de sessie over leeruitkomsten in. “Het aantal deeltijdstudenten ligt in Nederland met 20% beduidend lager dan in het buitenland.” Om daar wat aan te doen geeft een nieuwe wet nu de mogelijkheid om te experimenteren met nieuwe vormen.
Volgens ingewijden vormen beperkingen in de huidige wet een van de grootste obstakels om echt met leven lang leren aan de slag te gaan. Vooral de stugge wijze waarop opleidingen leerdoelen, toetsingscriteria en eindtermen moeten formuleren luistert vaak te nauw om een flexibel en toegesneden curriculum te maken voor studenten die niet geen standaardprogramma hoeven of willen volgen.
Belangrijk maar subtiel verschil
Om de instellingen tegemoet te komen en te onderzoeken wat andere vormen van borging zouden kunnen zijn wordt er nu geëxperimenteerd met leeruitkomsten. Deze aanpak kan op veel enthousiasme rekenen (bij in totaal 21 HBO instellingen). Alhoewel er in de goed gevulde zaal ook geïnteresseerden uit het WO aanwezig zijn heeft nog geen enkele universiteit zich aangemeld voor het experiment.
Tijdens de breakout sessie bleek wel dat er nog enige onduidelijkheid bestaat over het verschil tussen de huidige wet en het experiment. Het belangrijkste verschil zat hem volgens de aanwezigen in de vrijheid die leeruitkomsten geven om de inhoud van het studieprogramma en de leerweg vorm te geven. Wanneer leeruitkomsten het uitgangspunt zijn hoeft de student geen compleet en afgebakend programma te volgen, maar mag deze zelf weten hoe je deze de leeruitkomst aantoont – uiteraard in afstemming met de opleiding.
Nationale afstemming
Volgens Aukema en Drieënhuizen is de gezamenlijke aanpak die de hogescholen hebben gekozen bij dit experiment uniek. “We spreken elkaar om de maand en leren bijzonder veel van elkaars ervaringen.”, aldus Drieënhuizen. Een terugkerende vraag in deze besprekingen is hoe de bestaande structuren en gremia om moeten gaan met de nieuwe regels. “Het is nog even wennen.”
Aukema denkt dat als dit experiment succesvol blijkt te zijn, dit niet op de laatste plaats te danken zal zijn aan de bottom-up benadering: “Wat goed is, is dat we de docenten in de lead hebben gezet. Bij bij de ruwweg 60 deeltijdopleidingen die meedoen was dat omdat zij zelf aangaven mee te willen doen.” Aukema vermeldde er ook snel bij dat dit natuurlijk niet kan zonder de bijbehorende middelen om mensen vrij te maken.
Geen cursusfabriek
Zowel de HAN als de Christelijke Hogeschool Ede geven hun deeltijdopleidingen die met leeruitkomsten werken nu vorm in acht modules van 30 EC. “Door de nieuwe werkwijze zijn er ook meer mogelijkheden bijgekomen om studenten van verschillende opleidingen samen in een (deel)module te doceren.”, merkt Aukema op. “Dat levert mogelijkheden op om het totale aantal modules te beperken.”
Per leeruitkomst heeft de Christelijke Hogeschool Ede zes indicatoren geformuleerd, en de instelling heeft losgelaten dat er maar een type assessment bestaat voor elke leeruitkomst. Dit biedt de flexibiliteit om studenten van onderdelen vrij te stellen van modules of een assessment af te nemen om te verifiëren dat de student de leeruitkomst al beheerst.
Toch blijft het een terugkerend fenomeen dat studenten een erg positieve inschatting hebben van waar ze van vrijgesteld kunnen worden. “Wij kwamen er achter dat de quickscan op de site, een tool waarmee aankomend studenten een voorspelling van hun vrijstellingen kunnen maken, een iets te rooskleurig beeld gaf. Dat hebben we nu bijgesteld.”, aldus Van Drieënhuizen.
Beide opleiders begrijpen dat er een risico bestaat dat een al te losse structuur het beeld van een toetsfabriek oproept. “Toch komen we er steeds weer achter dat ook in deze vorm er een soort verborgen curriculum blijkt te zijn. Een hbo-diploma krijg je natuurlijk niet cadeau.”, zo stelt Aukema de zaal gerust.
