Samen werken aan de toekomst van hoger onderwijs

Nieuws | de redactie
6 oktober 2017 | Bij de coöperatiedag van SURF werd stilgestaan bij het al weer dertigjarig bestaan van de organisatie die de digitale infrastructuur van heel het mbo, hbo en wo organiseert. “Nederland moet de uniciteit van SURF nog beter benutten”, stelde UU-rector Bert van der Zwaan.

Van der Zwaan was uitgenodigd om de keynote speech te verzorgen bij de eerste dag voor leden en relaties van SURF. Aanleiding was het boek dat de rector in zijn sabbatical schreef. ‘Haalt de universiteit 2040?’ luidde de titel van dat boek en het was dan ook niet een overwegend positief verhaal dat Van der Zwaan in de Utrechtse jaarbeurs hield.

Ten onder aan eigen succes

Volgens Van der Zwaan is de ontwikkeling van het westerse onderwijs een succesverhaal, maar lijken we de laatste jaren ten onder te gaan aan dat succes. “Het hoger onderwijs kan de grote stroom aan studenten niet langer aan. De kwaliteit loopt terug en er is sprak van consumentisme.” Als meest doorgeschoten voorbeeld van dat laatste gaf de UU-rector de situatie in Groot-Brittannië. “In het nieuwe Teaching Excellence Framework is voor het eerst de financiering gekoppeld aan het oordeel van de gebruiker.”

“Ik durf de naam van Pieter Duisenberg hier al bijna niet meer te noemen”, grapte Van der Zwaan daarop, verwijzend naar diens visie op de prestatieafspraken. “Overigens denk ik dat het met Duisenberg als voorzitter van de VSNU helemaal goedkomt”, haastte de rector zich daarop gelijk te zeggen.

Van der Zwaan was niettemin kritisch op het toegenomen consumentisme in het onderwijs , maar zag daar bovenop nog meer uitdagingen. Een belangrijk onderdeel daarbij was volgens de rector wat hij ‘customized education’ noemde. “We zullen een diepgravend debat moeten gaan voeren over wat kennisoverdracht en vorming echt betekent.”

Nieuwe vormen van onderwijs zullen volgens Van der Zwaan ook het wezen van onderwijsinstellingen gaan veranderen. “We gaan van curricula naar cursussen. De institutie rolt uit elkaar. Ik voorspel dat het campusonderwijs in de komende jaren enorm gaat afnemen in belang. Er is echt sprake van ‘unbundling education’.”

Een voorbeeld daarvan ziet Van der Zwaan in het feit dat er meer en meer nadruk is komen te liggen op leven lang leren. De SER wijst er al langer op dat hier meer aandacht voor moet komen in Nederland, maar Van der Zwaan ziet in het hoger onderwijs juist een tegenovergestelde beweging. “Instellingen hebben leven lang leren op verbluffende wijze uit hun handen laten vallen.”

Overheid als facilitator

Van der Zwaan wijst op ontwikkelingen als peer teaching en het gebruik van learning analytics. “De belofte van dit soort onderwijsvernieuwingen is groot, daar moeten we als instellingen echt iets mee. Maar laten we dat wel evidence based doen. Ik heb het idee dat we dat nog nergens echt doen, terwijl we moeten voorkomen dat we te veel middelen stoppen in weer een hype.”

Hoewel de rector van de Universiteit Utrecht een toekomst vol uitdagingen voor het hoger onderwijs ziet, sluit hij bij de SURF coöperatiedag af met een hoopvolle noot. “De Nederlandse overheid zou de uniciteit van SURF nog beter moeten benutten dan het al doet. We hebben hier een heel goed netwerk, dat platform moet je gebruiken om digitale leernetwerken en gezamenlijke academische werkplaatsen in te richten met alle instellingen samen.”

“Ik vind het jammer dat een goede minister als Bussemaker dit niet veel prominenter in het Nederlandse landschap heeft neergezet,” besloot Van der Zwaan. “Het samen oppakken van deze uitdaging zou ‘Chefsache’ moeten zijn. De overheid moet dat beter faciliteren en het veld moet daar beter in samenwerken.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK