Eerst Mali zien en dan sterven

Nieuws | de redactie
3 december 2009 | Grutto Gaast, die dit voorjaar in Friesland een satellietzender kreeg, is gesneuveld in Mali. Blijft het feit staan, dat de Friese grutto's ongekende afstanden kunnen vliegen in zeer korte tijd.

Na een verblijf van ruim drie maanden vloog ze door naar deBinnendelta van de rivier de Niger, in Mali. Daar kwam ze in eenvisnet aan haar einde. Dat blijkt uit de peilingen die door desatelliet zijn doorgegeven en uit een speurtocht in het veld, doormedewerkers van Wetlands International. 

De zender van Gaast viel een week na aankomst stil bij een kleinvissersdorpje in Mali. Het enige dat nog doorkwam waren signalenvan de zogenoemde ‘temperatuur- en activiteitlogger’.

Opsporingsactie

Omdat de zender aangaf dat de vogel dood moest zijn, is, methulp van Wetlands International in Mali, zo gauw mogelijk eenopsporingsactie op touw gezet. Dat was geen sinecure, want Gaastwas naar een vrijwel onbereikbare plek in de delta getrokken.Schipper Sine Konta, die de delta als zijn broekzak kent, enWetlands International-collega Mori Diallo slaagden erin dezeafgelegen plaats te bereiken.

Dorpsoudste

Het kostte hen nog een paar dagen om de zender – een fel geelbolletje, ter grootte van een klein ei, dat in de buikholte van devogels werd geïmplanteerd – boven water te krijgen. Eerst moest deargwaan bij de mensen in het dorp overwonnen worden. De vissersdeden in eerste instantie voorkomen of ze geen weet hadden van eenzender. Na geduldige uitleg van het hoe en waarom van hetzenderonderzoek en de tussenkomst van de dorpsoudste met zijnraadgevers werd de satellietzender uiteindelijk opgespoord enoverhandigd.

Domme pech

Uit enquêtes die onderzoekers van Wetland International enAltenburg & Wymenga Ecologisch Onderzoek rond de eeuwwisselinguitvoerden in de Binnendelta, was al gebleken dat er in dezeomgeving veel vogels met netten worden gevangen, doorgespecialiseerde vogelvangers. In de zuidwesthoek van de Delta, hetgebied waar Gaast aan haar einde kwam, worden vogels vooralgeschoten.

Maar de lokale visser die Mori en Sine de plek liet zien waarhij de grutto had gevonden, vertelde dat de vogel in zijn visfuikterecht was gekomen. Geen gerichte jacht dus, maar domme pech. Devissers uit dit dorp blijken niet systematisch op vogels te jagen.Alleen wanneer de visvangst onrendabel wordt, tegen het eind vanhet visseizoen, proberen ze wat vogels te vangen voor eigenconsumptie.

Rondje vliegen

Het zal dus nooit duidelijk worden of Gaast aan zogenaamdeloop migration deed. Een van de vragen die hopelijk doorhet zenderonderzoek worden beantwoord is of grutto’s ‘in eenrondje’ trekken. Het lijkt er op dat een deel van de grutto’s uitFriesland via Spanje en Portugal naar West-Afrika vliegt, om aanhet eind van de winter via een oostelijke route langs Mali enItalië weer naar het noorden te trekken.

Rijstvelden

Het onderzoek heeft al wel geleerd dat grutto’s een flexibelestrategie hanteren voor hun trek en overwintering. Zo maakte onderandere de grutto Nijhuzum niet de tussenstop in de rijstvelden vanSpanje die Gaast wel maakte.

De twee vogels verbleven vervolgens wel een tijd vlak bij elkaarin het kerngebied van overwinterende grutto’s in Guinee-Bissau. Vandaaruit trokken ze onverwacht in totaal verschillende richtingen:Gaast vloog oostwaarts naar Mali (1200 km), Nijhúzum vloog eenstukje terug naar de Senegalrivier (500 km) op de grens van Senegalen Mauretanië. Deze uiteenlopende routes werpen de vraag op of derijstvelden in Guinee-Bissau dit jaar wellicht onvoldoende tebieden hebben aan de overwinterende vogels.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK