Het HBO een domein van kennis? Hoezo?

Nieuws | de redactie

15 februari 2006 |

Kennis? Zit dat niet tussen de oren? En als het dan al tussen de oren zit, bestaat het dan voor meer dan 98% uit water? Heeft dit water niet de samenstelling van de “oervloed”, waarin het leven tot ontwikkeling komt? Is dit amnionwater in de klassieken niet geduid als één van de vier elementen waaruit ons bestaan is opgebouwd? Tot zover een paar speelse associaties op het onderwerp kennis.

Google je naar “kennis” op de Nederlandse pagina’s, dan scoor je in een fractie van een seconde bijna twee miljoen hits; zelfs “knowledge” laat zich met een score anderhalf miljoen niet op de Nederlandse pagina’s marginaliseren. Wie durft er nog in dit meer te duiken zonder reddingsvest? En zo ja, waaruit bestaat dan dit reddingsvest? Als je op deze wijze door denkt, dan moet je wel tot de conclusie komen dat het bij kennis gaat om mensen en de wijze waarop zij hun kennen en kunnen permanent ter beschikking stellen voor hun omgeving. Interessant is om eens na te denken over de formule van Weggeman die stelt dat kennis het product is van informatie, attitude, vaardigheden en ervaring. Waar concentreert kennis zich anders dan in en rondom mensen. De stellingname levert een rijkdom aan beelden op.

Kijk ik naar mijn eigen organisatie, dan doen wij ons best om onze studenten in een kennisrijke omgeving te brengen. Wij doen dit niet meer door strak georganiseerde toediening van informatie in de hoop dat er een vette kennislever ontstaat, maar door hen te brengen in een kennis(sen)rijke versnellingskamer waarin zij (her)ontdekken hetgeen aan hen is overgeleverd. Is dit niet een van de belangrijkste elementen van het constructivisme? Als wij de hoge energie fysica als voorbeeld nemen, dan weten wij dat de daar gebruikte versnellingskamer enorme hoeveelheden energie gebruikt en zeer geavanceerde regelmechanismen. Een bezoek aan CERN is meer dan de moeite waard. Indien wij in overdrachtelijke zin dit vertalen naar de situaties waarin wij onze studenten plaatsen, dan is de rol van degenen die hen begeleiden een bijna “religieuze”. Wij vragen van onze docenten niet het onmogelijke? Het is goed dat in hen veel van Weggemans formule samen komt, maar dit is niet voldoende. Ook zij moeten continu in een impulsrijke omgeving staan, zodat zij in staat blijven hun kennis over te dragen. Updating en upgrading klinken mechanistisch, maar de uitwerking ervan is een enerverend proces met vele dimensies.

De onvermijdelijke vraag is of deze bron van kennis onuitputtelijk is. Het antwoord ligt voor de hand, maar de oplossing is gecompliceerder. Het vergrijzingsspook grijnst ons toe en vraagt om onconventionele acties om voorbereid te zijn als het moment van uitstroom daar is. Zou iedereen het niet moeten toejuichen dat Fontys de eerste voorzichtige stappen zet op de weg van nooit meer terug in het aantrekken van enthousiaste jonge promovendi? Kijk maar eens op https://www.fontys.nl onder de knop “kennis&onderzoek”. Zouden de universiteiten niet erg blij moeten zijn dat zij hierin een uiterst belangrijke rol kunnen vervullen? Of maakt het feit dan wij ruim 650 sollicitaties hebben gekregen op 31 vacatures hun bestuurderen jaloers? Natuurlijk niet. Wij strekken onze hand uit. Tenslotte staan wij voor de opgave om de aloude observatie “zij die weten doen en zij die begrijpen onderwijzen” vorm en inhoud te geven.

Dr. Cees A. Ladage
bestuursadviseur RvB, coördinator Fontys Graduate School en algemeen secretaris Lectoren Convent.