ScienceGuide Top 10 2003

Nieuws | de redactie

17 februari 2006 |

Het begin van het collegejaar betekent ook weer de ScienceGuide Top 10 van sleutelfiguren in het hoger onderwijs. Wie zetten écht een stempel op de wereld van hogescholen en universiteiten? Wie zijn de namen voor de toekomst? En waarom is dat? De ScienceGuide Top 10 van sleutelfiguren vormt een weerslag van de namen en overwegingen die zijn genoemd door vele direct betrokkenen: medewerkers en bestuurders, ambtenaren en politici, hoogleraren, docenten en bestuurlijk actieve studenten, menen van kennisbedrijven, -organisaties en denktanks. Uit hun bijdragen ontstond ook de lijst van ‘mensen in opkomst’, de Tip 5.

Regelmatig klonk dat men het een beetje ‘dood tij’ vindt. De vrees voor bezuinigingen en grillig overheidsbeleid is groot en het élan van de ambities rond het thema kenniseconomie is pas recent aan het doordringen. Opmerkelijk is dat de relatief meest genoemde persoon vanwege de argumentaties voor haar wezenlijke rol toch niet op de hoogste plek figureert. Want staatssecretaris Annette Nijs werd wel iets vaker genoemd als sleutelfiguur dan andere toppers, maar de onderbouwing was veelal duidelijk anders van toon. De rol en het optreden van Nijs werden in soms scherpe bewoordingen eerder als een minpunt dan een asset voor het hoger onderwijs geduid. Een wo-topper beschreef haar optreden bijvoorbeeld als “een vlakke rit met veel valpartijen, waarbij de Shellploeg al snel zijn kopvrouw verloor.” Gelet op die redengevingen is Annette Nijs op de tiende plek gekomen: wel een duidelijke sleutelfiguur immers, maar anders dan de negen voor haar blijkbaar minder omwille van een constructieve rol.

De ScienceGuide Top 10 ziet er voor 2003 daarom als volgt uit

1.                    Maria van der Hoeven

2.                    Frans Leijnse

3.                    Jos Elbers

4.                    Yvonne van Rooy

5.                    Loek Vredevoogd

6.                    Frans van Vught

7.                    Ankie Verlaan en Sybolt Noorda

8.                    Loek Hermans

9.                    Marcel Wintels

10.                 Annette Nijs

Vorig jaar was het nieuwe fenomeen van ‘twee vrouwen in Zoetermeer’ nog reden dat Maria van der Hoeven met Annette Nijs samen als uit het niets op 2 verschenen. Voor 2003 wordt minister van OC&W Maria van der Hoeven http://www.minocw.nl/organisatie/bewindslieden/hoeven/mailmij.html

op eigen gezag de hoogst ingeschatte sleutelpersoon in het hoger onderwijs. Zij “bepaalt hoe groot het speelveld van Nijs is” en breed in het HO leeft een aanzienlijk respect voor haar stevige karakter in zuidelijke charme verpakt.

Dat Van der Hoevens herbenoeming geheel onomstreden leek, zij zowel in het Innovatieplatform als in de Zeshoek van het kabinet participeert wordt significant gevonden: “zij kent de pappenheimers.”. Dat zij zelf het wetenschapsbeleid blijft trekken wordt gewaardeerd. “In korte tijd heeft ze een goede naam opgebouwd bij de onderwijs&onderzoek instellingen. Die moet ze nu waar maken,” stelt een toonaangevend collegevoorzitter van CDA-huize daarom. Bij  studenten verwachten ze sowieso een krachtig optreden, want in die kring heet Maria van der Hoeven kort en goed “powerbitch.”

Wat er ook gebeurt, HBO-raad voorzitter Frans Leijnse http://ublad.warande.uu.nl/ubladen/33/02/053KADERsleutelfiguren.html  blijft een vaste waarde van het hoger onderwijs. Van allerlei kanten wordt hij genoemd als “bruggenbouwer”, inspirerend, sterke lobbypositie, “de grondlegger van de beroepskolom” en dergelijke. Tegenslagen als de fraudezaak in het hbo en  de breuk in ‘zijn’ formatie CDA-PvdA werden wel aangesneden door respondenten, maar juist het feit dat hij desondanks gezag en invloed weet te verwerven en behouden maakt dat Leijnse bijzonder hoog ingeschat blijft. Zijn benoeming als enige hbo-topper in het Innovatieplatform van het kabinet onderstreept dit nog eens. Stond hij in 2001 duidelijk op 1 en door de fraudekwestie in 2002 lager, op 5, nu komt hij op 2 opvallend terug. Direct onder hem lijkt de opmars van InHolland-chef Jos Elbers http://www.inholland.nl/index.html?folder=1258&envelope=1194&page=2149 onstuitbaar. Van 10 (2001), naar 4 (2002), naar 3 dit jaar. “Natuurlijk een grote speler”, stelt een collega hogeschool-voorzitter. Wat het hbo in het noorden van het land doet aan schaalvergroting is op InHolland geïnspireerd. Ook InHollands combinatie van grootschaligheid met herkenbare verankeringen in regionale en lokale onderwijsvestingen en disciplinaire ‘Schools’ maakt school. En als een kamerfractie de komkommertijd benut om je hogeschool te beschimpen om “een bizarre bobocultuur” ben je hoe dan ook een gezichtbepalende bestuurder geworden.

NAO-voorzitter Loek Vredevoogd http://wwwutnws.utwente.nl/utnieuws/data/37/31/vredevoo.html was in 2002 zonder meer de nummer 1. Is het nieuwtje er een beetje af? Hij staat nu op 5 en in nogal wat reacties klinkt enige aarzeling of hij met zijn club het stevige stempel op de kwaliteitsontwikkeling van het HO gaat drukken dat velen er van verwachtten. Maar zijn collega’s Brouwer, Dittrich en hijzelf worden nog steeds veel genoemd omdat het functioneren van het NAO in elk geval van wezenlijke invloed zal blijken te zijn. Weinig aarzeling is er over de positie op 4 en 6 van de Tilburgse collegevoorzitter Yvonne van Rooy http://www.sum.nl/main/frames.asp?page=http://www.sum.nl/feature/2003-mei/feature.asp?nFeatureID=4 en haar Twentse collega Van Vught http://www.swot.nl/kennis_voor_kennis/2003/3/1.html. Beide worden als toppers in hun vak gekenschetst en zijn in hun beider partijen, CDA en D66, zeer gezien. Van Vughts plaats in het Innovatieplatform van het kabinet geeft dat nog eens aan. Sommige hbo-toppers zien in Van Rooy een machtige remmer van verdergaande samenwerking hbo-wo binnen de kring van de VSNU en roemen –knarsetandend- de kracht van haar netwerk in bedrijfsleven en departementen. De hoge kwaliteit van allerlei aspecten van hun beider universiteiten staat daarbij buiten kijf.

Samenwerking van hbo en wo is in Amsterdam geen twistpunt. Sterker nog, de recente benoeming van ROC-voorzitster Ankie Verlaan http://www.hva.nl/nieuws/persberichten/pers24.htmin het gezamenlijk bestuur van UvA en HvA is reden om haar en UvA-chef Sybolt Noorda http://www.uva.nl/organisatie/object.cfm?objectid=13EBEF01-81F7-48DC-82097D12227ED1FF  als sleutelfiguren aan te geven. Het is duidelijk dat de Amsterdamse combinatie van hbo en wo zeer ambitieus is en de volledige beroepskolom meeneemt in haar grootstedelijke strategie. “Echt een aanwinst voor het HO”, zo wordt de komst van Verlaan genoemd en sommigen zien haar al Maria van der Hoeven opvolgen. Dat Loek Hermans http://www.hansroggen.nl/hermans.html  ná zijn ministerschap zou opduiken in de Top 10 verbaast sommigen niet. Zijn klus voor het verhogen van de coherentie en doelmatigheid van de TU’s wordt van het grootste belang genoemd, waarbij een ironicus de daarin verhulde claims prijst: “Briljant verhaal: krimpen naar excellentie kost handenvol geld.” Vorig jaar in de ‘Tip 5’ van ScienceGuide en nu al in de Top 10: de jonge collegevoorzitter Marcel Wintels http://www.edusite.nl/edusite/columns/11782 van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Van hem verwacht men een frisse en minder obligate inbreng in de discussies in het hbo. Na de fraudezaak is dat zeker geen luxe.

Annette Nijs http://www.annettenijs.nl is zonder enige twijfel een sleutelfiguur. Welke andere bewindsvrouwe kreeg een site en een prijs die naar haar zijn genoemd? De toelichtingen van respondenten voor de Top 10 voor hun vermelding van Nijs variëren echter van “een teken van armoede” uit bestuurdershoek tot “een beetje zielig” vanuit studentenkring. “Het hoger onderwijs lijkt haar te overkomen,” meent een waarnemer uit de Haagse departementale wereld en een toonaangevend wo-voorzitter zegt tongue in cheek dat Nijs “vooral goed moet luisteren naar de mensen in de ScienceGuide top 10, dan verdient zij vanzelf haar plaats” daarin. Toch leeft er wel mededogen met de staatssecretaris, vooral omdat zij poogde taboe’s te doorbreken. En hoewel “onhandigheid leidde tot wel heel veel bakzeil halen” wordt Nijs hiervoor door sommigen wel waardering gegund.

Met dank aan de velen in en rond het hoger onderwijs die hun eigen lijstje, tips en voordrachten aan ScienceGuide gaven, kan er toch maar één de winnaar zijn van het boek van Manuel Castells en Pekka Himanen over ‘het Finse model’ (Oxford UP). De meest oorspronkelijke inbreng was die van het Hoofd Expertise Centrum Middelen van de UvA  en secretaris van de Algemene Presidenten Vereniging, Hans Bronneman http://www.dienstbode.uva.nl/bronneman.htm. Proficiat.