Parasiet blijkt truc te hanteren

Nieuws | de redactie
17 juli 2006 | Bilharziawormen bedotten het immuunsysteem, zo ontdekten Utrechtse onderzoekers. Wereldwijd zijn tweehonderd miljoen mensen door hen besmet. Bilharzia is dan ook  de belangrijkste tropische parasitaire ziekte na malaria. Inzicht in de ontdekte moleculaire misleiding zou mogelijkheden bieden voor behandeling voor Bilharzia en andere aandoeningen waarbij moleculen van ziekteverwekkers ‘meeliften’ op vetbolletjes van de mens.

De wormpjes die Bilharzia veroorzaken blijven buiten schot van ons afweersysteem door geraffineerde misleiding. Overal in het lichaam laten ze eiwitten –antigenen – van zichzelf opduiken. Hierdoor gaat het afweersysteem overal aan het werk, maar blijven de wormpjes zelf buiten schot. De Utrechtse biochemicus Hein Sprong en zijn collega’s ontdekten deze nog onbekende truc waarmee de antigenen van de Schistosoom-wormpjes verspreid worden. Mogelijk wordt deze truc ook gebruikt door andere parasieten. Het onderzoek van Sprong c.s. wordt beschreven in het julinummer van PloS Medicine.

Volgens de Wereld Gezondheids Organisatie is Bilharzia de belangrijkste tropische parasitaire ziekte na malaria. Door een infectie met het Schistosoom-wormpje raken mensen chronisch ernstig verzwakt. Ze zijn chronisch moe, hebben een verzwakt afweersysteem en een slecht functionerende lever. Werken en leren is voor veel mensen met Bilharzia niet goed mogelijk. Dat de wormpjes dat voor elkaar krijgen is bijzonder. Want het zijn misschien maar twintig paartjes en ze zitten alleen in het bloedvat van de darm tot de lever. Toch slaagt het menselijke immuunsysteem er niet in ze uit te schakelen.

Misleiding

Schistosomen misleiden het afweersysteem door overal in het lichaam ze eiwitten –antigenen – van zichzelf te laten opduiken. Hierdoor gaat het afweersysteem overal aan het werk, maar blijven de wormpjes in de poortader buiten schot. Sprong en zijn collega’s hebben onderzocht hoe de wormpjes het voor elkaar krijgen om hun antigenen in het menselijke lichaam te verspreiden. De antigenen lijken mee te liften op de (natuurlijke) vetbolletjes die via onze bloedbaan ons hele lichaam bereizen en die door alle cellen opgenomen kunnen worden.

Verslikken

De onderzoekers kregen dit idee door hun onderzoek naar het transport van vetgebonden-signaaleiwitten waarmee zij vorig jaar Nature haalden. Deze bedienen zich van dezelfde truc. Deze signaaleiwitten zijn interessant omdat ze een rol spelen bij kanker. Nu tonen de onderzoekers aan dat het serum van patiënten geïnfecteerd met Schistosomen vetbolletjes bevat met daaraan antigenen van de worm. Worden gewone lichaamscellen gemengd met serum van patiënten, dan nemen de gewone cellen de vetbolletjes met de wormantigenen op. Hieruit blijkt dus dat de (vetbindende) antigenen meeliften met vetbolletjes en dat ze uit de bloedbaan opgenomen kunnen worden in cellen. Deze vorm van transport zou ook verklaren waarom het afweersysteem van Bilharzia-patiënten zo ernstig wordt aangetast. De witte bloedcellen, die de antigenen moeten opruimen, verslikken zich als het ware in de vetbolletjes.

Uit het onderzoek blijkt verder dat de witte bloedcellen van geïnfecteerde hamsters meer vet opnemen dan de witte bloedcellen van gezonde hamsters. De witte bloedcellen van de geïnfecteerde hamsters zijn daardoor minder effectief en gaan sneller dood wat verklaart waarom het afweersysteem chronisch verzwakt is. Bovendien is het vetbolletjesgehalte van patiënten lager dan dat van gezonde mensen.

Mechanisme

Sprong en zijn collega’s willen uiteindelijk achterhalen hoe het liften van de eiwitten op moleculair niveau plaatsvindt. Hoe haakt een eiwit van de membraan van het wormpje zich aan het vetbolletje? En hoe verbindt het zich elders weer aan een celmembraan? Inzicht in dit mechanisme zou mogelijkheden bieden voor een behandeling, niet alleen voor Bilharzia maar mogelijk ook voor andere aandoeningen waarbij moleculen van ziekteverwekkers ‘meeliften’ op vetbolletjes van de mens.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK