Betere opvang voorkomt toename probleemleerlingen

Grietens’ onderzoeksrapport doet vier aanbevelingen, op basis van werkconferenties met Nederlandse en Vlaamse deskundigen uit de academische wereld, het onderwijs en onderwijsbeleid. Allereerst is meer aandacht en geld nodig voor preventie in het reguliere onderwijs. Dat betekent extra scholing en training van docenten en directie en meer betrokkenheid van scholen bij opvoedingsondersteunende initiatieven. Ook valt te denken aan adequate protocollering op scholen en kleinschalige projecten voor kansarme jongeren of leerlingen met een ontwikkelingsstoornis.
Verder is volgens de onderzoekers bij de indicatiestelling naast een diagnose ook een verklaringsanalyse van algemene en specifieke factoren rond een probleem noodzakelijk. Alleen dan is volgens hen een juiste keuze te maken voor begeleiding van een kind in een bepaalde situatie. Zij vrezen dat anders de diagnostiek wordt uitgehold tot ‘afvinken’; er wordt wel of geen zorg geboden.
Daarnaast zijn meer investeringen nodig in wetenschappelijk onderzoek naar praktijkervaringen rond gedragsproblemen in een reguliere onderwijsomgeving. Ook zou de financiering binnen het beleid zodanig moeten worden aangepast dat organisaties met een regionale functie medeverantwoordelijk worden voor een eerlijke verdeling van de middelen.

ADHD
Overigens staat nog niet met zekerheid vast dat het aantal kinderen en jongeren met ernstige gedragsproblemen als agressie, autisme en depressie toeneemt, zoals vaak wordt gedacht. Dat blijkt uit vergelijkend onderzoek van Grietens en zijn collega’s van een aantal Europese en Amerikaanse studies over probleemleerlingen die de afgelopen twintig jaar zijn verschenen. Ondanks verschillen in regio, leeftijdsbereik en problematiek wijzen deze onderzoeken nergens op een substantiële stijging van probleemleerlingen op bevolkingsniveau, aldus Grietens.
Trendonderzoek naar specifieke problemen geeft echter een ander beeld. Zo is tussen 1990 en 1998 het aantal ADHD-diagnoses bij vijf- tot achttienjarigen flink gestegen, al speelt de toenemende bekendheid van ADHD daarbij een rol. Ook jeugddelinquentie nam wereldwijd toe. Het aantal gemelde incidenten en problemen bij de Nederlandse en Vlaamse jeugdzorg stijgt eveneens.