Universiteiten moeten inzetten op dynamische netwerken

Zwarts baseert zijn visie onder meer op het onlangs verschenen rapport The future of European universities: Renaissance or decay? van Richard Lambert en Nick Butler. De auteurs trachten daarin de vraag te beantwoorden waarom de Europese academische wereld zijn eens zo onbetwiste positie als intellectueel centrum heeft moeten afstaan aan de VS. Een oorzaak die zij aanwijzen, is dat de Europese universiteiten in de vorige eeuw te zeer afhankelijk zijn geworden van de nationale overheden. In Nederland is die afhankelijkheid de laatste 40 jaar echter al in belangrijke mate verminderd. Daarom, constateren Lambert en Butler, behoren de universiteiten van Groningen, Leiden en Utrecht nu tot de meest dynamische van Europa.

Gestold wantrouwen
Rector Magnificus Zwarts roept de Nederlandse regering op om het dynamische karakter van de universiteiten in ons land te onderkennen. Het verder dichtdraaien van de geldkraan, zoals voorzien in de rijksbegroting, past daar zeker niet bij. Ook uit hij kritiek op de minister van OCW die heeft aangegeven dat ze niet meer geld naar de universiteiten wil laten stromen, zolang de verslaglegging van bestede onderzoeksmiddelen niet transparanter is. Een standpunt dat illustratief is voor het gestolde wantrouwen tussen overheid en universiteiten, zegt Zwarts. “De feitelijke situatie is dat elke Nederlandse universiteit kan aangeven welke onderzoeksprogramma’s ze uitvoert en hoeveel middelen daaraan worden besteed. Met ons in Europa alom geprezen beoordelingssysteem kan de overheid bovendien elk moment beschikken over een recent en compleet overzicht van de kwaliteit van het universitaire onderzoek.”
 
Netwerken
Deskundigen becijferen dat op de wereld op het ogenblik hooguit plaats is voor 200 topuniversiteiten. Praktisch alle Nederlandse universiteiten behoren op het ogenblik tot die top 200. Er bij blijven horen, vereist echter veel inspanning. Het Gronings College van Bestuur acht daarbij deelname aan nationale en internationale netwerken van essentieel belang. Dat kunnen wetenschappelijke netwerken zijn, zegt Zwarts, of technologische topinstituten waarin universiteiten en bedrijfsleven aan een gezamenlijke onderzoeksagenda werken. Hij benadrukt dat het gaat om een omslag, een overstap naar een ander tijdsgewricht. Zeker zijn eigen Groningse universiteit moet zich daarop bezinnen. “Traditioneel gaan Groningers er prat op dat ze altijd alles op eigen kracht bereiken. Zeker wij moeten dus beseffen dat de tijden op dit punt snel veranderen.”

Lees hier de rede van rector-magnificus Frans Zwarts