The Fall of Public Man

Nieuws | de redactie
13 september 2006 | Het publieke leven wordt geregeerd door de intieme relaties die voorheen slechts voor verhoudingen van familie en vriendschap waren bestemd. De consequenties van deze ontwikkeling zijn vooral schadelijk, zo stelt Sennett, voor het publieke debat, voor de democratie en de sociale cohesie van een gemeenschap.

Voor het eerst verschenen in 1977, maar in vorig jaar in herdruk gebracht. ‘The Fall of Public Man’ is een controversieel boek, onder meer omdat Richard Sennett wars is van elk gedwongen wetenschappelijk stramien bij het schrijven van zijn boek. Zijn haast prozaïsche stijl is vol detail en geeft zijn betoog de vorm van een wonderbaarlijke reis door de geschiedenis van het publieke leven. Hij examineert de betekenis van dramatiek in de alledaagse publieke interactie. Het theater als metafoor voor de straat is daarbij het referentiepunt van waaruit sociale verhoudingen en omgangsvormen worden onderzocht.

The Fall of Public Man verwijst naar de vervagende grenzen van het ‘Ik’, van subject en object, of van privaat en publiek. Zelfs vreemden zijn gebonden in de omgang aan regels van intimiteit omdat het ‘ik’ (the self) niet verborgen kan zijn wanneer het als iets persoonlijkswordt gezien. Hij claimt dat de intieme relaties niet sociaal, maar uiterst narcistisch zijn. Wij zijn verwikkeld in een onbedwingbare obsessie voor ons zelf, voor wie we nu eigenlijk zijn, wat het is dat we echt voelen etc. In tijden van individualisering en moderniteit worden eenzaamheid, onpersoonlijkheid en vervreemding als de zonden van de maatschappij
bezegeld. Het is logisch dat mensen op zoek gaan naar intimiteit onder deze omstandigheden, maar intimiteit vooronderstelt het blootleggen van identiteit, iets dat juist sociale interactie belemmert. Als je alleen maar kunt communiceren met anderen wanneer je een intieme relatie met hem of haar hebt worden contacten tussen vreemdelingen, laat staan verschillende klassen etc. veel moeilijker. In het Londen en Parijs van de achttiende eeuw, zo beweert Sennett, waren de koffiehuizen en de straat veel meer het toneel waar iedereen met elkaar in contact kon komen zonder een ‘ware’ of diepere identiteit bloot te geven en, beschermd door het masker (personae), niet in een intieme relatie tot de ander hoefde te staan om een sociaal contact te hebben.

Sennett probeert te verklaren waarom, terwijl de waarden in onze moderne samenleving zich steeds meer richten op individuele persoonlijkheid, narcisme wordt aangemoedigd en theatrale interactie (dramatic action) wordt ontmoedigd. Hij gaat er vanuit dat dramatiek (de manier waarop mensen zich gedragen, kleden, en hoe ze praten) de basis is van publieke interactie en bepalend is voor de vorming van sociale banden. Belangrijker echter is de politieke dimensie van deze omgangsvormen. Zij bepalen immers wat mensen, politici en dergelijke geloofwaardig vinden. En geloofwaardig is niet langer het onpersoonlijke: men
moet een vriend zijn. Vandaar dat Berlusconi aan iedere Italiaan een persoonlijke brief stuurde voor zijn verkiezingen, waarin hij hen zijn vriendschap aanbood. In Nederland is de commotie rondom Fortuyn het lichtend voorbeeld van hoe ‘personality politics’ bepalend wordt voor het publieke debat, hoe geloofwaardigheid schuilt in de openbaarmaking van de intimiteit.

Richard Sennett heeft, als mijn promotor, mij weten te inspireren, niet vanwege zijn onomstotelijke bewijzen of meetbare doorbraken. Hij verandert de wereld door je een ander perspectief te geven, een nieuwe bril waardoor gebeurtenissen een andere betekenis krijgen. Het boek lijkt steeds actueler te worden, maar ook zijn onorthodoxe methoden zullen naar mijn stellige overtuiging nog sterk aan relevantie toenemen de komende jaren.

Thieu Besselink, MSc, European University Institute, Florence


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK