De geestelijke (on)gezondheid van de Nederlandse kenniseconomie

Het economisch beleid in Nederland is primair gericht op groei. Die groei heeft een kostbare keerzijde: stress en geestelijke gezondheidsproblemen bij werknemers. Juist in een kenniseconomie is het cruciaal om het hoofd gezond te houden. Dit gebeurt nu onvoldoende. De kenniseconomie put zo haar belangrijkste grondstof uit, en ondermijnt daarmee haar eigen succes. Dit roept de nodige vragen op met betrekking tot het huidige groeibeleid, aldus het rapport.

Stress en werkdruk zijn nu al goed voor 29% van het ziekteverzuim, en een derde van de arbeidsongeschiktheid. Zo’n 30% van alle zorgkosten is direct of indirect het gevolg van geestelijke problemen. De kosten van geestelijke gezondheidsproblemen bedragen in Nederland volgens de World Health Organization (WHO) naar schatting 4% van het bruto nationaal product (bnp). Inclusief indirecte kosten, zoals productiviteitsverlies, liggen de kosten nog veel hoger.

De overheid moet meer investeren in preventie en behandeling. Jaarlijks zijn daarmee vele miljarden euro’s te verdienen. Uit onderzoek blijkt dat iedere behandelings-euro 20 tot 30 euro bespaart op latere kosten. Preventie levert nog meer op. Toch ontvangt volgens de WHO 45 tot 70% van de mensen met geestelijke gezondheidsproblemen geen behandeling. Ook rust er nog altijd een taboe op psychische problemen. Betere voorlichting is broodnodig.

Ouders en onderwijs moeten alerter zijn op psychische problemen. Daarbij moeten de zogenoemde ‘coping skills’ van jongeren worden vergroot. Meer zelf-inzicht en betere cognitieve, sociale en emotionele vaardigheden zijn essentieel om in de huidige kenniseconomie goed te kunnen functioneren. Er wordt immers niet met machines gewerkt maar met mensen en kennis. Zo’n 80% van de beroepsbevolking werkt tegenwoordig in de dienstensector.

Verder blijkt uit het rapport dat bedrijven hun P&O-beleid meer dan nu moeten richten op het voorkomen van geestelijke gezondheidsproblemen, in plaats van het blussen van branden nadat ze zijn uitgebroken. De ‘geestelijke veerkracht’ van werknemers is een van de belangrijkste succesfactoren van een organisatie.

Ten slotte is het nodig om niet langer alleen de groei van het bruto nationaal product als maat der vooruitgang te zien. Geestelijke (on)gezondheid moet worden aangemerkt als de kostenpost die het is. De aanpak hiervan is een van de belangrijkste uitdagingen van de komende decennia voor overheid, onderwijs, werkgevers én werknemers.

U leest het rapport hier