‘Schitterende kansen voor de toepassing van kennis’
“Onze samenleving verandert in een hoog tempo. Maatschappelijke vraagstukken als onderwijs, zorg en veiligheid vragen om creatieve oplossingen. Daarnaast vraagt onze economie om kennis die kan worden toegepast.” Doekle Terpstra ziet in gesprek met lectorenplatform- voorzitter Joop Pauwelussen daar de kernwaarde van het lectoraat. Bij de presentatie van het eerste omvattende Lectorenhandboek spreken beide met ScienceGuide. “Hogescholen hebben daarom de afgelopen jaren hun eigen kennisspecialisten – lectoren – in huis gehaald. Samen met hun kenniskring bieden zij fascinerende mogelijkheden voor het hbo en de beroepspraktijk. Lectoraten beschouw ik dan ook als de kroonjuwelen van het hbo die een grotere bekendheid verdienen.
Zelf had ik er ook nog nooit van gehoord toen ik vorig jaar voorzitter werd van de HBO-raad. Een poosje geleden vroeg ik aan een grote ondernemer wat hij vond van het fenomeen lectoraten. Perfect, antwoordde hij, ik werk al tientallen jaren met ‘lecturers’. Met andere woorden: hij had geen idee wat lectoraten zijn en wat er speelt in het hoger beroepsonderwijs. Het is zo: onbekend maakt onbemind. Daarom moeten lectoren zich meer manifesteren onder het motto: “be good and tell it.”
Wat is er tot nu toe bereikt?
Joop Pauwelussen : “De eerste jaren zijn de lectoren intensief bezig geweest met het formeren van een kenniskring om zich heen. Nu lectoraten enige schaalgrootte hebben, kunnen lectoren meer naar buiten gaan en zullen zij zich steeds meer gaan concentreren op specifieke kennisgebieden waar behoefte aan is. De erkenning als kennisdrager komt dan vanzelf. Er ligt hier een enorme potentie. En er wordt al volop geoogst. Steeds meer marktpartijen komen naar ons toe als kennispartner. Dat proces is overal in volle gang. Deze gids is daar het bewijs van.”
Doekle Terpstra: “ In een recente evaluatie ten aanzien van lectoraten werd geconcludeerd: de introductie van het fenomeen is positief, er worden goede stappen gemaakt, nu moet het lectoraat zich gaan bewijzen. Ook de politieke criticasters worden meer een bondgenoot omdat ze de potentie ervan inzien, ook voor de maatschappij.”
De lector heeft meerdere rollen toebedeeld gekregen: hij is de vaandeldrager van de hogeschool, de specialist binnen zijn vakgebied, de kennisnetwerker…
Joop Pauwelussen: “De lector zet zijn kennis en ervaring in voor toegepast onderzoek en voor vernieuwing van onderwijs en beroepspraktijk. Elke lector werkt samen met een kenniskring, een team van docent- onderzoekers en externe deskundigen. Samen vormen zij een lectoraat en leggen zij de verbinding tussen onderwijs, praktijk en onderzoek. Een lectoraat ontwikkelt kennis in samenspraak met de beroepspraktijk, andere kennisinstellingen en het beroepsonderwijs en voert voor en met deze partijen praktijkgericht onderzoek uit.
Doekle Terpstra: “We vragen om ondernemende lectoren met visie, professionals die op maatschappelijk relevante terreinen deskundig zijn. Voor de verdere professionalisering van docenten en medewerkers in bedrijven en instellingen is het aantrekkelijk om in een kenniskring te participeren. In deze kringen wordt immers gewerkt aan het oplossen van actuele maatschappelijke vraagstukken.
Universiteit en praktijk blijven vaak nog gescheiden werelden. Het is lastig om die op elkaar te laten aansluiten. In hoeverre geldt dit voor hogescholen?
Joop Pauwelussen : “Hogescholen en de beroepspraktijk zijn voor elkaar geboren. We kunnen met elkaar, en met andere instanties, netwerken bouwen en elkaar versterken. We moeten wel beseffen dat we dan ook in elkaar moeten investeren. Die slag zijn we nu aan het maken. Het gaat daarbij niet alleen om het overdragen van kennis, maar ook van enthousiasme en inspiratie. Daardoor zijn docenten en studenten bereid om net even die stap meer te maken.
Maar lectoraten moeten geen ‘scientific excellence’ willen nastreven. Het fundamentele onderzoek moeten we aan de wetenschap overlaten. Hogescholen zijn er voor praktijkgericht onderzoek en vervullen een brugfunctie naar bedrijven en instellingen. Lectoraten richten zich op die groepen, die innovatie op eigen kracht niet snel van de grond kunnen krijgen.”
Doekle Terpstra: “Lectoraten zoeken steeds meer naar regionale verankering en thematische speerpunten. De Hogeschool Rotterdam heeft de haven, Hanzehogeschool Groningen heeft energie en water, de Hogeschool Arnhem en Nijmegen heeft mobiliteit, sport en voeding. Het gaat erom die krachten te bundelen en naar buiten toe uit te dragen.”
Joop Pauwelussen: “Veel lectoraten leveren concrete producten aan bedrijven en instellingen, zoals testwerk en werkbare adviezen. Er vindt zo enorm veel kruisbestuiving plaats. Veel is uit een boek te halen, maar de finesse en ellende die je vanachter een bureau niet verzint, komt in de praktijk naar voren. Daar worden studenten en docenten enthousiast van, daar leren ze van. Naast de traditionele stageplekken en afstudeerprojecten zijn hogescholen met hun lectoraten nu in staat om als een ‘echte’ kennispartner voor de beroepspraktijk te functioneren.”
Doekle Terpstra : “Ik heb het gevoel dat we politiek en maatschappelijk gezien op een kantelpunt zitten. Er komt meer ontvankelijkheid voor de samenwerking tussen bedrijfsleven, publieke instellingen en het hoger beroepsonderwijs. Het testwerk voor bedrijven is een prachtig voorbeeld van publiek-private samenwerking. Dit soort ‘best practices’ laten zien hoe het lectoraat zich kan en moet ontwikkelen.
Wij pleiten nu voor een kraamkamerfonds waarmee hogescholen nog meer worden gestimuleerd en uitgedaagd om via lectoraten publiek-private samenwerkingen aan te gaan met bedrijven en instellingen. Conclusie: Zijn we er? Nee. Maar de eerste goede stappen zijn gezet. Met ruim 270 lectoren bieden hogescholen schitterende, veelal nog onbenutte mogelijkheden voor de toepassing van kennis voor bedrijven en instellingen.”
