Nederland gidsland bij filosofie en ethiek van techniek

De visitatiecommissie van de Qanu heeft het filosofieonderzoek van negen Nederlandse universiteiten beoordeeld. Hierbij werd gekeken naar kwaliteit, relevantie, productiviteit en levensvatbaarheid. De secties filosofie en techniek van TU Eindhoven en TU Delft hebben op alle vier criteria de maximale score behaald, namelijk ‘excellent’. Twente werd ook als excellent beoordeeld op drie van de vier criteria, namelijk relevantie, productiviteit en levensvatbaarheid. `Door meer wetenschappelijke publicaties en meer tweede geldstroomonderzoek is onze kwaliteit zichtbaarder geworden’, verklaart Philip Brey, universitair hoofddocent techniekfilosofie en directeur van het Centrum voor Techniekfilosofie van de UT, waarin het onderzoek van wijsbegeerte is gebundeld. `Tien jaar geleden was de beoordeling slecht. Het advies was destijds om ons onderzoeksprogramma volledig te focussen op filosofie van de techniek. Die weg zijn we ingeslagen. Veel onderzoekers van toen gingen met pensioen, waardoor we radicaal konden vernieuwen. Dat werpt nu vruchten af. Wat ook indruk maakte op de commissie was dat wij als kleine groep de afgelopen jaren zowel een Veni, Vidi als Vici- subsidie binnenhaalden.’

Jeroen van den Hoven, hoogleraar ethiek aan de TU Delft en wetenschappelijk directeur van het nieuwe 3TU.Centre for Ethics and Technology, noemt het uniek dat in Nederland ongeveer 30 onderzoekers bezig zijn met vraagstukken op het terrein van ethiek en techniek. “Nederland is gidsland in ethiek en techniek.” Aan buitenlandse universiteiten gaat het vaak om ‘éénpitters’, ondanks het feit dat technologische ontwikkelingen een enorme impact op de maatschappij hebben en veel ethische vragen oproepen.

De 3TU- Federatie heeft besloten om aan hun vijf Centres of Excellence een zesde toe te voegen op het gebied van ethiek en techniek. De drie universiteiten stellen hiervoor ieder een half miljoen euro beschikbaar. Naast het doen van onderzoek wil het centrum ook strategische input leveren voor het publieke debat en de besluitvorming rondom wetenschap en techniek.

Onderwerpen waar onderzoekers van het nieuwe centrum zich mee bezig houden zijn onder andere morele vraagstukken rondom kernenergie en de rol van emoties bij het nemen van beslissingen over potentieel risicovolle technieken, zoals nanotechnologie of genetische modificatie. Ook privacy in relatie tot nieuwe ICT-technologie zal aandacht krijgen. Het centrum zal zich niet alleen bezig houden met het gebruik en de regulering van bestaande technologie, maar vooral ook met het ontwerp van nieuwe technologie, zodat ethische vraagstukken al in een vroeg stadium meegenomen kunnen worden.