2007 wordt een mooi verkiezingsjaar
“De regering staat in haar recht om de motie van de Tweede Kamer over het generaal pardon naast zich neer te leggen. De vraag is: wat gaat de Kamer dan doen? Het is spelen met vuur om te dreigen met een motie van wantrouwen, ook al omdat het hele kabinet de opschorting van het generaal pardon naast zich neerlegt, niet alleen Verdonk en het VVD-smaldeel. Maar een motie van wantrouwen richten aan een heel kabinet dat al demissionair is, geeft een chaotische toestand. Vasthouden aan zo’n motie is niet in het landsbelang, en wellicht reden voor Wouter Bos als eerste indiener om ervan af te zien. Aan de andere kant heeft Bos geen zin in gezichtsverlies.
“Een niet onbelangrijk deel van de motie van de Tweede Kamer over het generaal pardon is de tijdelijke opschorting van de uitzetting. Er is alle reden voor de indieners om niet te willen wachten op een nieuw kabinet omdat Verdonk, hangende deze formatieperiode, die lang kan gaan duren, een groot aantal asielzoekers kan gaan uitzetten. Dit kan een reden zijn voor de Kamer om harde zaak te maken van de motie, en met de motie van wantrouwen te komen. Dat zou een staatsrechtelijk unicum zijn. Er dreigt dan een patstelling. Ook mij is ongewis wat er daarna gaat gebeuren.
“Laten we er even van uitgaan dat de Kamer een toontje lager gaat zingen, en de motie van wantrouwen niet in stelling brengt. Ook dan is de situatie problematisch. In mijn analyse is de PvdA de spil in de formatie. In eerste instantie zal de partij afstevenen op een coalitie met de SP. Want de PvdA in de regering en de SP in de oppositie, is electoraal het slechtste dat de PvdA kan overkomen. Dan krijgen ze bij volgende verkiezingen nog een keer op hun donder. Het CDA op zijn beurt zal nooit met een dergelijke coalitie akkoord gaan. Dan wordt het een minderheid in een links kabinet, onbestaanbaar.
“Of het CDA moet door het stof, of de PvdA. Dat wordt dus de PvdA. En dan blijft over een coalitie met deze twee partijen aangevuld met de Christenunie. Het is natuurlijk helemaal de vraag of de twee grootste partijen die nu als kemphanen tegenover elkaar staan, tot een goed regeerakkoord gaan komen. Te vrezen valt van niet, en dan kunnen we voor het nieuwe jaar alvast één voorspelling doen: 2007 wordt een mooi verkiezingsjaar.
“Een interessante vraag op langere termijn is of de SP de positie van de PvdA zal overnemen als linkse voorhoede in de politiek. Daar heeft het alle schijn van, ook gezien de electoraal beroerde positie van de PvdA in een komend kabinet. Pas als de SP in de regering komt, zal zij electoraal kwetsbaarder worden. Hoe dan ook doet de PvdA er goed aan nu eindelijk eens een vergezicht te schetsen over een ideale samenleving. Een ideologische herijking is nodig, omdat je anders in de verkiezingen blijft steken in details. Geen kiezer loopt warm voor een verschil tussen drie of vijf dagen betaalde kinderopvang. De SP heeft een redelijk kloppend maatschappijbeeld, en heeft als activistische partij die nog nooit heeft geregeerd, het voordeel dat ze nog nooit water bij de wijn hebben hoeven te doen. Een bestuurderspartij als de PvdA kampt daar wel mee, en is daarom veel meer gebaat bij een nieuwe en stevige visie op de samenleving. Als ze daar niet snel mee over de brug komen, zal de SP de PvdA voorbij steken als de grootste partij ter linkerzijde.”
Peter van der Heiden (1965) studeerde politicologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Sinds 1991 is hij werkzaam als onderzoeker bij het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij promoveerde in 2004 op een proefschrift over het onderwijsbeleid van minister Rutten (1948-1952).
