“Stop vanuit loopgraven te denken”

Nieuws | de redactie
11 december 2006 | Karl Dittrich kan en wil zijn zorg niet langer inhouden. “Het gaat niet goed”, stelt de NVAO-chef. “Dit soort debat over het hoger onderwijs is niet goed, ook de reacties vanuit het HO zijn dat niet”. Kritiek als die vanuit Beter Onderwijs Nederland, prof. Arnold Heertje en anderen maken de NVAO-voorzitter even gramstorig als de toon en inhoud van de reacties daarop. Vanuit het HO “klinken daarop ook alleen maar verwijten en boosheid. Dat is net zo min goed, zelfs als je ook deze kritiek als wederwoord begrijpen kunt. Het onderwijs is echt te belangrijk om vanuit de loopgraven alleen maar op elkaar te schieten”. U leest zijn analyse, hartenkreet en voorstel tot een oplossing hier op ScienceGuide.

We hebben bij de NVAO de afgelopen jaren een redelijk beeldontwikkeld van de stand van de kwaliteit van ons hoger onderwijs.Met bijna 1000 accreditaties van opleidingen is zo’n beeldfeitelijk beschikbaar. Een beeld dat externe deskundigen in die1000 rapportages hebben geformuleerd. Het overgrote deel van het HOvoldoet geheel aan de vereiste basiskwaliteit. Dat mag ik toch weleen geruststellende conclusie noemen. En het mag duidelijk zijn:die 1000 rapportages van externen zijn dus geen ‘slager die zijneigen vlees keurt’. Ook dat is een geruststellende conclusie. Maarze is in die zin beperkt, dat het hier gaat om het vaststellen vande basiskwaliteit.

Je merkt wel dat het Nederlandse hoger onderwijs in het buitenlandhoog staat aangeschreven. Dat geldt de hogescholen en deuniversiteiten beide in hun vakgebied. Internationaal is er geenreden om aan die stand van zaken te twijfelen. Dat is een wezenlijksignaal.

Wie evenmin ontevreden is, dat is de arbeidsmarkt, zo stel ik vast.De werkloosheid van hoog opgeleiden is veel lager dan bij onzeburen. Men ziet nog eerder een gebrek aan mensen uit het HO, dangebrek aan waardering voor hun kwaliteit en vakmanschap in dearbeidsmarkt. De visitatierapportages laten die ook concreet zien,als je leest wat de commentaren en analyses vanuit hetbedrijfsleven en de beroepspraktijk daarin aangeven. Dat komt zowelbij de hbo- als de wo-opleidingen aan de orde. Voor beide geldtdit, en als je de vraag naar talent uit beide richtingen ziet, merkje dat de opleidingen het prima doen op de arbeidsmarkt.

Toch hoor ik dan van de critici dat er geen aandacht is voor degrote vragen naar kwaliteit. Die zouden veronachtzaamd worden, diezou men niet meer willen stellen. Maar ik zie diezelfde vragensteeds en met grote stelligheid terugkomen. In elke visitatie staanze weer vooraan: ‘Is het kennisniveau voldoende?’ ‘Ligt er niet teveel nadruk op zelfsturing, op te zelfstandige werkvormen?’ ‘Doet uniet aan teveel extensivering van het onderwijs?’ ‘Wat stelt diebegeleiding en het mentoraat bij u voor?’

Maar ook in didactisch opzicht zijn de vragen naar de kwaliteitstelselmatig scherp en to the point  ‘Kent u nietalleen maar wat algemeen geldige formules in plaats van hetnoodzakelijke maatwerk voor de student?’ ‘Hoe vult u dat concreetin?’ Allemaal heel herkenbare vragen, die in elke visitatiecentraal staan in de controle op de kwaliteit. Van veronachtzamingis geen sprake!

En die zorg om de kwaliteit zit heel diep. Alle betrokkenenformuleren ze: de leden van de panels, peers dus uitde beroepspraktijk en de wetenschap, de VBI’s in hun rapportages.Ik herinner me nog goed hoe vorig jaar ook Jonathan Mijs en Evelienvan Roemburg, de studentenvoorzitters, die vragen op tafel legden.”De lat mag van ons best wat hoger”, zeiden ze er voor alleduidelijkheid bij. Voortreffelijk dus. Allerlei groeperingen metallerlei motieven zijn voortdurend alert op zulke vragen en zorgen.Die zijn het privilege van niemand, ook niet van Beter OnderwijsNederland.

De kritiek zoals die nu klinkt, ook van BON, die is niet goed.Niets deugt. Dat gaat zo niet. Zulke kritiek blijkt aldoor niet ofslecht onderbouwd en zij nodigt zo niet uit tot een beredeneerdweerwoord. Zo’n reactie krijgt ook geen kans, omdat slechts klinktdat niets deugt en deugen kan. Je komt zo dus niet meer toe aan eenpoging tot het voorleggen van een verbeterslag in het antwoord opde kritiek.
Jammer is dat! Jammer dat een dialoog zo niet tot stand komt, komenkan. Ik werp dat beide tendenties in het debat voor de voeten! HetBON bijvoorbeeld brengt ongenuanceerde betogen, volstaat metoneliners. Dat is niet goed.

Het hoger onderwijs schiet direct in de verwijtende afweerhouding.”Nostalgische verhalen”, “achterhaald”, “moeten we dan in tentenles geven?” Is ook niet goed dus. Het onderwijs is echt tebelangrijk om vanuit loopgraven te denken en alleen maar op elkaarte schieten. Het onderwijs, het debat over de kwaliteit daarvanzijn mij te lief, zijn te belangrijk om het daarbij te laten.

Voor de korte termijn zou ik willen voorstellen dat we wèl eeninhoudelijk gesprek willen voeren. Het hoger onderwijs en devertolkers van zorgen hebben met elkaar de dialoog aan te gaan,inhoudelijk. Maak daar nou eens eerlijk verslag van, laat nouluisteren naar elkaars zorgen en gedachten. Reageer toch vooral opde dingen waar je samen van beseft en weet dat ze natuurlijk beterkunnen. Maak daar werk van, spreek elkaar op zulke punten uit hetverslag eens aan. Zou ScienceGuide dat willen doen? Het zou echthelpen als we dat deden.

Ik heb voor een langere termijn ook een verlangen rond dit debat.Recent heb ik een reactie gegeven op het Britse rapportThe future of European universities: Renaissance or decay?van Richard Lambert en Nick Butler. Er is ook het rapport-Wijffels,en de Kennisinvesteringsagenda. Die gaan allemaal uit van eenambitieus, stevig beeld van wat ons land met zijn kennissector in2015 moet kunnen en willen waar maken. Het zou toch erg goed zijnals de nieuwe minister dit als start van het debat zou oppakken. Enlaten we vanuit 2015 eens terugredeneren: wat zouden we nu almoeten ontwikkelen, aanpakken, verbeteren om daar naartoe te kunnengaan? Zo zou het debat echt meer opleveren en uit de sfeer vanverdachtmaking en verwijt kunnen komen. Hebben ze dat in Finlandook al gedaan? Bij Sitra, huninnovatieplatformclub? Schrijf dat dan maar op, laten we daar tochook naar kijken dan.

De rede van EU-commissaris Figel bij de aanbieding van hetrapport van Lambert en Butler leest u hier.
De analyse van RUG-rector Zwarts van dat rapport bij deopening van het academisch jaar leest u hier.
Een interview met BON-oprichtster en HvA- docente Anne MarieOudemans leest u op het kennispodium over Nieuw Lerenin onze pagina Kenniscirculatie


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK