‘Geen aparte kleuter-opleiding in hbo’

Niet doen dus, meent Van Essen. Zij zei dit in haar lezing van heden ter gelegenheid van haar emeritaat. Van Essen volgt in de lezing het spoor vijftig jaar terug, toen met de wet op het kleuteronderwijs ook de opleiding voor kleuterleidsters – de “kleuterkweek” – op zoek ging naar een nieuwe identiteit. Het ideaal was een synthese van drie historisch gegroeide modellen: de leidster als verzorgster, als kleuterpedagoge en als leerkracht. De kleuterkweek slaagde er niet in dit ideaal te verwezenlijken. Als gevolg hiervan kreeg de opleiding nooit een eigen gezicht en kon in 1984 geluidloos opgaan in de pabo.

Aan de opleiding voor het jonge kind is daardoor altijd iets blijven ontbreken, met als gevolg dat er heimwee ontstond naar een verleden dat nooit heeft bestaan – de mythe van de kleuterkweek vol verzorgende, psychologische, (neuro)pedagogische en didactische expertise. Van Essen houdt beleidsmakers een andere oplossing voor, namelijk om eindelijk eens te gaan doen wat al een halve eeuw geleden op de rol stond en wat in tal van andere landen al decennialang is gerealiseerd: het ontwikkelen van een aparte hooggekwalificeerde hbo-opleiding voor het verzorgen, begeleiden, opvoeden, observeren en onderwijzen van het jonge kind van kinderdagverblijf of peuterspeelzaal tot en met de onderbouw van de basisschool.

Een synthese van de drie modellen uit het verleden. Daar zal de leraar van de groepen 1, 2 en 3 meer kleuterleidster (m/v) van worden, dan van een pabodifferentiatie. Een ander belangrijk pedagogisch en politiek actueel voordeel van zo’n constructie is dat de kwaliteit van kinderdagverblijven erdoor kan stijgen. Van Essen: ‘Net zoals in Scandinavische landen zou het in Nederland zo moeten zijn dat ouders hun kinderen liever wel dan niet naar de kinderopvang brengen. Dat is nu niet het geval. Ook hier valt dus veel winst te boeken.’