“HBO open voor kritiek op kwaliteit’

Studenten mogen van hogescholen en van docenten maximale inzet verlangen voor hun opleiding. Maar andersom geldt natuurlijk ook dat studenten zelf maximale inzet moeten tonen. We moeten ons afvragen of het huidige systeem wat dat betreft in balans is en of er voldoende waarborgen zijn ingebouwd.” Wel meent hij dat de critici moeten beseffen dat kennis en vakmanschap geen statische gegevens zijn en studenten daar op voorbereid moeten worden. Ook blijkt dat bij kwaliteitsanalyses het onderwijs aan de hogescholen nog steeds van goed niveau is, ook dat verdient erkenning. “Op dit moment besteedt de gemiddelde hbo-student nog altijd meer tijd aan zijn studie dan zijn universitaire collega. Maar het verschil wordt kleiner. Met dat gegeven gaan we aan de slag.”

Terpstra hierover in zijn nieuwjaarsrede onder meer:
“Onze studenten willen leren hoe zij hun kennis kunnen toepassen in de praktijk. Werkgevers vragen professionals die niet alleen in staat zijn om hun vak uit te oefenen, maar ook nieuwe ontwikkelingen op gang kunnen brengen en nieuwe wegen kunnen ontginnen. Vakmanschap begint met een stevige dosis vakkennis. Maar een vak is niet statisch. Het ontwikkelt zich. Aan die ontwikkeling moeten onze studenten straks bijdragen. Dat vraagt om een onderzoekende en ondernemende geest. Die willen wij ze bijbrengen. Dat vraagt om een andere benadering van het onderwijs.

We zijn met het hbo daarom een jaar of tien geleden bewust de weg van het competentiegericht onderwijs ingeslagen. Wat mij betreft staat niet ter discussie dat dat de juiste weg is. Maar de keuze voor competentiegericht onderwijs heeft ons naast lof ook kritiek opgeleverd. Die kritiek vat ik samen onder de noemers ‘gebrek aan kennis’ en ‘gebrek aan onderwijs’. Sommige critici vinden dat het competentiegericht onderwijs is doorgeschoten in z’n aandacht voor vaardigheden en onvoldoende aandacht besteedt aan kennis.

Wij staan open voor dergelijke kritiek en nemen deze ter harte. Laat mij voorop stellen dat het Nederlands onderwijs, ook in het hbo, van een goed niveau is. Dat vinden wij niet alleen zelf, maar dat blijkt ook uit de accreditatierapporten van de NVAO, uit internationale vergelijkingen. De Onderwijsraad komt tot dezelfde conclusie in een rapport dat in november verscheen. Maar toch kan het altijd beter. Op dit moment schommelen de rapportcijfers voor het hbo rond de zeven. Van die ‘voldoende’ willen wij graag een ‘goed’ maken; een 8. En nog liever natuurlijk een 9.

Als we kritisch naar onze eigen prestaties kijken, moeten we misschien erkennen dat we ons soms verkeken hebben op de hoeveelheid begeleiding die de gemiddelde hbo-student nodig heeft in zijn leerproces. Misschien vertrouwen wij in bepaalde perioden van de opleiding te veel op hun zelfstandigheid. Studenten mogen van hogescholen en van docenten maximale inzet verlangen voor hun opleiding. Maar andersom geldt natuurlijk ook dat studenten zelf maximale inzet moeten tonen. We moeten ons afvragen of het huidige systeem wat dat betreft in balans is en of er voldoende waarborgen zijn ingebouwd.

Ik weet dat deze discussie over de intensiteit van het onderwijs binnen verschillende hogescholen gevoerd wordt. Ik weet ook dat een aantal hogescholen overweegt, of zelfs al heeft besloten, om een minimum aantal uren vast te stellen dat iedere student per week aan zijn studie besteedt. Op dit moment besteedt de gemiddelde hbo-student nog altijd meer tijd aan zijn studie dan zijn universitaire collega. Maar het verschil wordt kleiner. Met dat gegeven gaan we aan de slag.”