‘Opleiding moet kunnen aantonen kwaliteit te realiseren’

In hun reactie “Dittrich geeft rooskleurig perspectief” plaatsen Heertje en Oudemans een aantal behartenswaardige kanttekeningen bij het huidige accreditatiestelsel. Dat stelsel kent een aantal eigenaardigheden die de wetgever waarschijnlijk met de beste bedoelingen heeft opgelegd. In het WHW, artikel 5a.8, staan de criteria waaraan de NVAO opleidingen moet toetsen, opgesomd. Deze criteria zijn gebaseerd op de voordien bestaande visitatieprotocollen van VSNU en HBO-raad. De wetgever heeft op die manier geprobeerd de aansluiting te bewerkstelligen tussen het oude visitatie- en het nieuwe accreditatiestelsel. Tegelijkertijd is een aantal ingrijpende veranderingen in het stelsel opgenomen om te voorkomen dat “de slager zijn eigen vlees keurt”. De NVAO is opgericht als onafhankelijke “keurmeester”, VBI’s moeten de beoordelingen verrichten en de sancties zijn verzwaard.

De consequentie van de zwaarte van de sancties is dat instellingen en opleidingen alles uit de kast halen om maar te laten zien dat de “basiskwaliteit” wordt behaald. De NVAO is zich bewust van de bureaucratiserende elementen van dit stelsel en heeft om die reden een aantal voorstellen gedaan om de “accreditatielast” te verminderen. De inzet daarvan is om het gesprek over de inhoud van het vak weer in de kern van het stelsel terug te brengen. Dat gaat niet van de ene op de andere dag, maar wij maken vorderingen. Onderwijs hoort inderdaad het terrein van de professionals te zijn! Ik hoop van harte dat een gewijzigd accreditatiestelsel vanaf 2010, nadat alle opleidingen eenmaal zijn beoordeeld, zo zal werken.

Ik realiseer me ook dat accreditatie een momentopname is. Het gevaar bestaat dat opleidingen zich louter richten op het behalen van het accreditatiekeurmerk en dan weer overgaan tot de orde van de dag. Dat zou jammer zijn omdat kwaliteitsbewaking en kwaliteitsverbetering continu aandacht behoeven: wij geven daarom veel aandacht aan het vormen van een kwaliteitscultuur binnen de opleidingen en instellingen. In de meest basale vorm is accreditatie immers niets anders dan nagaan: “of een opleiding waarmaakt wat zij aan studenten en de samenleving belooft, op een internationaal aanvaardbaar niveau van bachelor en master”.

Die vraag hoort een opleiding voortdurend in het achterhoofd te hebben en te kunnen beantwoorden. In het beantwoorden van die vraag spelen de docenten natuurlijk een doorslaggevende rol, maar moeten ook de ervaringen en opvattingen van alumni en beroepenveld worden meegenomen. Van groot belang daarbij is voor mij ook de internationale vergelijking. Het niveau van onze afgestudeerden moet immers op zijn minst aan de internationale basiskwaliteit voldoen! Ik pleit dan ook voor het vormgeven van een zodanig kwaliteitszorgstelsel binnen instellingen en opleidingen, dat een opleiding kan aantonen “in control” te zijn over de gerealiseerde kwaliteit.

Ik betreur het wanneer docenten als Van Meerten het gevoel hebben (of misschien wel meer dan dat) dat de beoordeling door VBI’s en de NVAO een zorgvuldig geregisseerd spel is geworden. Ik ga er met volle overtuiging van uit dat de panelleden die door de VBI’s en de NVAO worden aangesteld, hun werk zeer serieus nemen en dat zij zich niet met een kluitje in het riet laten sturen. Ik zou docenten en studenten echter uitdrukkelijk willen uitnodigen hun stem tijdens het visitatieproces te laten horen. Als er onvrede is, moet die verwoord kunnen worden; als er gediscussieerd moet worden over de kwaliteit van het onderwijs, laat dat dan gebeuren. Ik kan slechts herhalen wat ik al vaker heb betoogd: de kwaliteit van het onderwijs is bepalend voor de kracht van de samenleving. Daarvoor hebben allen die in de onderwijssector werkzaam zijn een zware verantwoordelijkheid!

Karl Dittrich
voorzitter NVAO