Werkt microkrediet nu écht?

Lakwo signaleert in zijn Nijmeegse proefschrift wel enige verbetering in de positie van vrouwen binnen gezinsverband en hun lokale gemeenschap. Hij bracht in kaart hoe de vrouwen in het Oegandese district Nebbi in hun onderhoud voorzien, welke rol zij vervullen binnen de lokale gemeenschap en in hoeverre microfinanciering de positie van vrouwen verbetert die daarvan gebruik maken. Hij keek daarbij onder meer naar hun sociale status, bezittingen, opleidingsniveau en toegang tot hulpbronnen. Lakwo ontdekte dat microfinanciering de betrokken vrouwen meer geld en kennis oplevert, maar geen echte onafhankelijkheid. De geboekte winst valt echter weer weg tegen de vooruitgang die andere vrouwen in materieel opzicht boekten doordat ze bijvoorbeeld beschikking kregen over meer grond, vee of (landbouw)werktuigen.

Goede echtgenotes en moeders

Microfinanciering versterkt volgens Lakwo het gevoel van eigenwaarde van de betrokken vrouwen als ‘goede echtgenotes en moeders’. Dankzij hun bedrijfjes zijn hun werkzaamheden niet meer beperkt tot de keuken of het land. Ze worden minder beschouwd als van mannen afhankelijke ‘bezoekers’ en voelen zich meer serieus genomen als partner en dorpsbewoner. Dat geeft hen meer verantwoordelijkheid binnen de lokale gemeenschap en een hogere status binnen het huwelijk. Ook signaleert Lakwo heimelijk verzet tegen zaken als polygamie en restricties op de vorming van vrouwenorganisaties of vrouwenvertegenwoordiging in lokale instanties. Toch geven de vrouwen de voorkeur aan om hun ondernemingen niet zelfstandig te leiden maar samen met hun echtgenoten of families.

Emancipatie

Lakwo stelt dat microfinanciering wel degelijk bijdraagt aan vrouwenemancipatie als dat gaat om het streven naar gelijke posities en rechten van mannen en vrouwen binnen een huwelijksrelatie, ofwel emancipatie op individueel niveau. Beleidsmakers dienen zich volgens hem te realiseren dat dat iets anders is dan het creëren van onafhankelijke en ‘macho’ vrouwen, een westerse visie op vrouwenemancipatie. Ook zouden zij microkredietprogramma’s veel meer moeten afstemmen op de lokale situatie en behoefte. Daardoor kan een goede infrastructuur voor microfinanciering worden opgebouwd en wordt de doelgroep betrokken bij het beleid. Dat gebeurt nu nog nauwelijks.

Microfinanciering staat de laatste jaren in de belangstelling als hét middel tegen armoede en vrouwenonderdrukking. Eén van de bekendste pleitbezorgers van microfinanciering, de Bengaalse bankier Mohammed Yunus, ontving in 2006 de Nobelprijs voor de Vrede. Microfinanciering omvat allerlei vormen van microkredieten voor kansarme mensen, in het bijzonder vrouwen. De leningen variëren van enkele tientallen dollars tot duizend dollar.